تحلیل گفتمان انتقادی سیمای مخالفان سنایی در قصاید او

چکیده مقاله

شاعر هر دوره، خواه یا ناخواه به شیوه­های مختلف تحت تأثیر شرایط جامعه خود قرار می‌گیرد، به این تأثیرات بالطبع در نوشتار و آثار او نمایان می‌شود. تحلیل گفتمان شیوه‌ای است که با کمک آن می‌توان برخی از این تأثیرات پیدا و نهان را در آثار شاعر نمایان کرد. در این شیوه غالبا وضعیت اجتماعی و ایدئولوژیکی جامعه‌ی شاعر یا نویسنده بررسی می‌شود. قدرت سنایی در انواع شعر، گسترش و نفوذ افکار و اشعارش در میان مردم و صاحب­نظران، و اهداف عرفانی و بیداری بخش او در قبال مشکلات و ناملایمات موجب شد که مورد حسد و انتقاد دیگران قرار گیرد، و کم و بیش این مخالفت ها و مقابله ها در شعر و زبان سنایی تجلی کرده است. در پژوهش حاضر کوشش شده با بررسی شرایط اجتماعی، زمینه های این مخافت ها تبیین گردد و مواضع ایدئولوژیک شاعر در مشاجرات دوسویه معرفی گردد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که سنایی به سبب این مخالفت‌ها و حسادت‌ها، دست از تلاش خود برای جامعه‌ای آگاه برنمی‌دارد و برای مقابله با این گروه‌ها از انواع سلاح‌های ادبی استفاده می‌کند. روش این پژوهش مبتنی بر تحلیل و توصیف گفتمان انتقادی-‌‌‎‌ اجتماعی است و هدف آن تحلیل جدل‌های دوسویه‌ی سنایی و مخالفانش است.