اختلافات شمس با مولوی در آراء، اندیشهها و داوریها

چکیده مقاله

شمس تبریزی با جلال الدین مولوی علیرغم شباهتها و اشتراکات فکری و عقیدتی مشهور و مورد انتظاری که دارند و علیرغم تأثیر و تأثر فراوان از یکدیگر، در موارد و مباحث متعددی نیز با یکدیگر اختلاف نظر و یا اختلاف عقیده دارند که گاه آشکار و گاه کمی پوشیده اما قابلکشف و استنباط و بیان است. در مقاله حاضر کوشش شده تا با روش مقایسهای، برخی از این نوع اختلاف نظرها از آثار و اقوالشان استخراج و معرفی گردد و موارد لازم آن، جهت شناخت بیشتر از این دو شخصیت بزرگ عرفان عاشقانه، مورد بحث و تحلیل قرار گیرد. برای روشمندی بیشتر، مباحث تحت سه عنوان دستهبندی شده تا تفاوت یا اختلاف فکری آن دو، در جنبههای مختلف آرا و اندیشهها و تأویلات و داوریها تشریح یا تبیین شود. دستاورد مشخص مقاله آن است که شمس با مولوی، دستکم از حیث اندیشهها(در سه موضوع)، تأویل و تفسیر آیات و روایات(در پنج مورد)، و نیز داوریهایشان درباره پیامبران و عارفان(درباره سه پیامبر و هفت عارف) اختلاف و یا تفاوت نظر دارند که این موارد و موارد مشابه، همواره باید در مطالعات تطبیقی در دو حوزه مولویپژوهی و شمسپژوهی، مورد توجه و بررسی محققان قرار گیرد.