الهام گیری از کهن اسطوره گیل گمش در شعر معاصر عربی با تکیه بر شعر سمیح القاسم، ادونیس و سعدی یوسف

Abstract

اسطورة بین النهرینیِ«گیل¬گمش» به همراه شخصیت مکمل وی «انکیدو» با درونمایة مرگ، جاودانگی و آرمان¬های والای انسانی، جایگاه ویژه¬ای در شعر معاصر عربی یافته و مورد توجه شاعران نوگرای آن قرار گرفته است. سه تن از شاعران نامدار معاصر عرب «سمیح القاسم»، «ادونیس» و «سعدی یوسف» در بستر شعرشان، توجه ویژه به این اسطوره نمودند و کوشیدند با محور قرار دادن شخصیت اسطوره¬ایِ گیل¬گمش و الهام¬گیری از تجربه آن، به ترسیم خواسته¬ها و دل¬نگرانی¬های خود بپردازند و با خوانشی جدید از آن میراث کهن اسطوره¬ای، تفسیری تازه¬تر و عمیق¬تر از آن تراژدی غمبار ارائه دهند. در پی تمرکز ویژه سه شاعر یادشده بر اسطوره مورد بحث، این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی به واکاوی محورهای مورد توجه شاعران از اسطوره، نقد محتوایی متن شعری آنان و تبیین اهداف فراخوانی و به¬کارگیری اسطوره از سوی سه شاعر بپردازد و در نهایت از لحاظ مفهومی، متن¬های شعری آنان را مورد همسنجی و نقد قرار دهد. از نتایج این پژوهش آن است که سه شاعر با نگاه خاکستری، گیل¬گمش خود را در فضای تراژدیک و غمبار حضور داده¬اند. دیگر اینکه سمیح القاسم به رغم استفاده چشمگیر از شگردهای ادبی، نتوانسته تجربۀ جدیدی بر گیل-گمش خود حمل نماید و به تکرار تجربه کهن پرداخته است. این در حالی است که ادونیس و سعدی یوسف به مرحله «اسطوره¬سازی» رسیده¬اند و توانستند از رهگذر آن شخصیت اسطوره¬ای، تجربه¬های جدیدی فرادید مخاطب قرار دهند.