بررسی اثر خشکسالی روی پوشش گیاهی با استفاده از سنجندۀ MODIS در خراسان رضوی

چکیده مقاله

یکی از مهم‌ترین پیامدهای خشکسالی، کاهش منابع آب، کاهش تولیدات کشاورزی، تغییر در پوشش گیاهی و تسریع در بیابان‌زایی مناطق است.در ارزیابی بیابانزایی اثرات خشکسالی روی پوشش گیاهی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این رابطه، استفاده از روش‌های سنجش از دور و داده‌های زمینی برای ارزیابی اثرات خشکسالی از کار آمد‌ترین روش‌های شناخته‌شده است. در این پژوهش، به‌منظور بررسی اثر خشکسالی روی پوشش گیاهی در استان خراسان رضوی، از داده‌های هواشناسی و سنجش از دور، برای برآورد شاخص بارش استانداردشده (SPI)، از آمار بارش 10 ایستگاه سینوپتیک استان طی سال‌های 2001، 2005، 2009، 2013 استفاده شد. همچنین براساس تصاویر گرفته‌شده از سنجندۀ TERRA/MODIS هشت‌روزه در ماه‌های (می، جون، جولای) شاخص نرمال‌شدۀ اختلاف پوشش گیاهی محاسبه شده که از میانگین سه ماه به‌عنوان NDVI سالانه استفاده شده و بر این اساس، پوشش گیاهی استان به چهار گروه طبقه‌بندی و مساحت هرکدام از طبقات محاسبه شد. در نهایت دو شاخص SPI و NDVI با آزمون پیرسون مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که شاخص SPI در سال 2009 با مقدار 882/0 وضعیت مرطوب و بیشترین مساحت پوشش گیاهی متراکم را دارد، درحالی‌که سال 2005 دارای SPI 081/0- است و نیز پوشش گیاهی در طبقۀ معمولی حدود 1/7 درصد نسبت به سال 2009 افزایش یافته است. مقدار ضریب هبستگی دو متغیر در سطح خطای کمتر از یک درصد برابر با 90/0 که نشان‌دهندۀ هم تغییری زیاد دو متغیر است و مقدار ضریب تبیین و ضریب تعیین تعدیل‌شده نیز به‌ترتیب برابر با 81/0 و 78/0 می‌باشد که در معادلۀ رگرسیونی حاکی از این است که متغیر مستقل شاخص SPI توانسته 78/0 از تغییرات میزان متغیر وابسته NDVI را برآورد سازد. بر این اساس، با توجه به معادلۀ حاصل از رگرسیون خطی به‌ازای یک واحد تغییر در شاخص بارش استانداردشده، NDVI به میزان 024/0 تغییر می‌پذیرد.