تعیین میزان اهمیت تاثیر پارامترهای متعدد هیدرواقلیمی بر خشکیدگی تالاب گاوخونی با به کارگیری شبکه عصبی مصنوعی و داده های سنجش از دور

چکیده مقاله

تالاب ها به عنوان یکی از مهم ترین و باارزش ترین اکوسیستم های طبیعی در جهان، نقش مهمی در پالایش آلاینده ها و کاهش ریزگردها، ایجاد میکروکلیمای مطلوب، حفظ تنوع زیستی و ژنتیکی و ذخیره مواد آلی دارند. تالاب گاوخونی یکی از تالاب های مهم منطقه مرکزی ایران است که در دهه های اخیر، عوامل متعدد اقلیمی و انسانی تفاوت های قابل توجهی در سطوح خشک و مرطوب آن به وجود آورده و زمینه را برای تولید بیشتر ریزگردها در مناطق مرکزی ایران فراهم کرده است. در پژوهش حاضر نظر به نقش و اهمیت این تالاب بین المللی در توازن و تعادل بخشی زیست محیطی ـ اکولوژیکی مرکز کشور، تلاش شده است تا با بهره گیری از تکنیک های دورسنجی و شبکه عصبی عوامل مهم تاثیرگذار بر خشکیدگی تالاب و فرایند تغییرات به وقوع پیوسته در سطح تالاب در بازه زمانی 22 سال (71-1370 تا 92-1391) مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار بگیرد. بدین منظور ابتدا 21 سری از تصاویر ماهواره لندست محدوده مطالعاتی تهیه شد. پس از موزاییک کردن تصاویر ماهواره ای و اعمال تصحیح هندسی و رادیومتریک تصاویر، اقدام به تهیه شاخص آب اختلاف نرمال شده و تفکیک سطوح خشک و مرطوب گردید و پس از اعمال عملیات پساپردازش روی نقشه های تولیدشده، مساحت هر طبقه محاسبه شد. سپس متوسط پارامترهای بارندگی، دما، دبی، تبخیر و سطح ایستابی برای محدوده مطالعاتی با استفاده از روش تیسن برآورد گردید و روند تغییرات پارامترهای مذکور با استفاده از آزمون من ـ کندال مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت برای تعیین میزان اهمیت هریک از عوامل تاثیرگذار بر خشکیدگی تالاب گاوخونی، توابع مختلف شبکه عصبی مصنوعی با یکدیگر مقایسه و از بهترین مدل برای مشخص کردن میزان اهمیت هر پارامتر استفاده شد. نتایج حاصل از روش من ـ کندال حاکی از کاهش معنی دار سطح ایستابی و دبی جریان های ورودی به تالاب در بازه زمانی مورد مطالعه است. همچنین نتایج این پژوهش براساس بهترین مدل برازش یافته شبکه عصبی مصنوعی (MLP4) نشان داد که مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر تغییرات سطح تالاب گاوخونی به ترتیب دبی جریان های ورودی به تالاب، تبخیر، افت سطح ایستابی، درجه حرارت و بارندگی است.