بررسی ارتباط بین خشکسالی هواشناسی و خشکسالی هیدروژئولوژیکی در یک منطقۀ خشک (مطالعۀ موردی: دشت ششده و قره‌بلاغ)

چکیده مقاله

آب‌های‌ زیرزمینی یکی از مهم‌ترین منابع تأمین‌کنندۀ آب بخش کشاورزی دشت ششده و قره‌بلاغ می‌باشد ﻛﻪ در ﺳـال‌های اﺧﻴـﺮ، با افزایش بهره‌‌برداری بی‌رویه و شرایط خشکسالی، فشار جدی بر این منابع وارد شده است. در ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ، ﺑﻪ‌ﻣﻨﻈﻮر بررسی خشکسالی هواشناسی و هیدروژئولوژیکی، به‌‌ترتیب از شاخص‌های SPI و GRI استفاده شده است. برای محاسبۀ شاخص SPI، از آمار بارندگی 8 ایستگاه باران‌سنجی و سینوپتیک و همچنین برای محاسبۀ شاخص GRI، از تراز سطح ایستابی 14 چاه پیزومتری با طول دورۀ آماری مشترک 21 سال، از سال 1372ـ۱۳۹۳ استفاده شد. ترسیم هیدروگراف واحد نشان می‌دهد سطح آب زیرزمینی در پایان دورۀ آماری نسبت‌به سال 1372، به میزان 97/36 متر افت داشته و ﻣﻴﺰان ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻓﺖ ﺳﺎﻻﻧﻪ 76/1 متر است. تحلیل همبستگی پیرسون بین خشکسالی هواشناسی و هیدروژئولوژیکی با ضریب تعیین 49 درصد، در سطح اطمینان یک درصد نشان داد که خشکسالی هواشناسی با تأخیر زمانی بین 24 تا 48 ماهه بر روی منابع آب زیرزمینی داشته است. ﻧﺘﺎﻳﺞ پهنه‌بندی خشکسالی هیدروژئولوژیکی ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ در ابتدا شرایط ترسالی بر آبخوان حاکم بوده، اما از سال 1378 تا 1386، از ﺷﺪت دورهﻫﺎی ترسالی ﻛﺎﺳﺘﻪ شده و وضعیت آبخوان در حالت نرمال قرار دارد. از سال 138۷-138۸ تا پایان دورۀ آماری، شدت دوره‌های خشکسالی شدید اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ‌یابد تا اینکه از سال 1390 تا 1393، ﺧﺸﻜﺴـﺎلی‌ها در بیشتر مناطق آبخوان گسترده شده‌اند. ازاین‌رو، در چنین شرایط بحرانی، حفظ تعادل آبخوان امری ضروری به‌نظر می‌رسد.