منشا نقوش کاشی های قبادآباد ترکیه با نگاهی تطبیقی به آثار ایران و سوریه

چکیده مقاله

یکی از خصیصه های مهم هنر اسلامی، وجود تشابهات فنی و تجسمی است که میان سفال مناطق مختلف جهان اسلام به ویژه سفال نوع سلجوقی وجود دارد. این مسأله بیش از همه در حوزه ی جغرافیایی ایران، سوریه و ترکیه مشاهده می شود. از جمله مواردی که در بررسی های هنر اسلامی همواره مورد توجه واقع شده، تعیین خاستگاه این تشابهات می باشد. پژوهش حاضر با در نظر داشتن این مسأله و با هدف واکاوی سمت و سوی انتقال سنت ها در سفال قرون 6 و 7 هجری، بر آن است، منشأ نقوش کاشی های کاخ قبادآباد ترکیه را به عنوان یکی از مصادیق این تشابهات بررسی نماید. این مقاله با گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد ایران، منشأ بسیاری از تأثیرات وارد بر نقوش کاشی های کاخ قبادآباد است. مصر نیز سهم ناچیزی را به خود اختصاص می دهد. بخشی از این تأثیرات به صورت غیر مستقیم و به واسطه ی سوریه و بخشی دیگر به صورت مستقیم و از طریق تجارت، مهاجرت و جنگ ها به آناتولی وارد شده اند. البته دامنه ی این تشابهات فراتر از آثار سفالی است و دیگر شکل های هنری را نیز تحت تأثیر قرار داده است. هم چنین معماری، ادبیات و حتی شیوه ی زمامداری حکومت، در سایه ی این اثر گذاری قرار می گیرد که بر اساس آن می توان نتیجه گرفت ایران فارغ از تأثیرات هنری، خاستگاه گستره ای از تشابهات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در آناتولی دوران سلاجقه روم است.