خوانش نگاره معراج پیامبر(ص) اثر سلطان محمد از منظر آیکنولوژی

چکیده مقاله

نقاشی ایرانی علاوه بر پیوستگی با ادبیات و نمایش صحنه‌های روایی و داستانی، یک خصیصه مهم دیگر داراست و آن وجود معانی ضمنی در پس صحنه‌ی تصویر شده در نگاره‌هاست. این پژوهش در پی یافتن این معانی در یکی از نگاره‌های خمسه‌ی نظامی (خمسه طهماسبی) یعنی نگاره معراج پیامبر(ص) اثر سلطان محمد نقاش متعلق به اواسط قرن دهم هجری است. اطلاعات تحقیق از طریق رجوع به منابع کتابخانه‌ای جمع آوری شده و تجزیه و تحلیل آنها به شیوه توصیفی تحلیلی با تکیه بر روش آیکنولوژی صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که اجزاء و عناصر موجود در تصویر، علاوه بر نمایش داستان معراج پیامبر(ص) بر اساس روایت‌های مختلف خمسه نظامی از معراج، دارای معانی نمادین و رمزی نیز هستند. مضامین کهن الگویی از دیگر مواردی است که در پس صحنه تصویر شده مستتر مانده است. نگاره ماندالا یکی از همین مضامین است.