کاربرد بُعد فراکتال ذرات خاک به عنوان یک شاخص پیش بینی کننده برای فرسایش پذیری خاک

چکیده مقاله

در هندسه فرکتال به منظور توصیف خودمتشابهی در یک پدیده فیزیکی یا شیمیایی از پارامتری به نام بعد فراکتال (D) استفاده می شود. بعد فراکتال توزیع اندازه ذرات به فرایند درشت شدن اندازه ذرات خاک حساس است. در یک منطقه با میزان فرسایش آبی بالا ، ذرات با اندازه ریز طی فرایند فرسایش به طور انتخابی جابجا شده و رسوبگذاری می گردند. بنابراین، بعد فراکتال که تحت تاثیر اندازه ذرات خاک است می تواند نشان دهنده فرسایش پذیری خاک باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی قابلیت بعد فراکتال توزیع اندازه ذرات خاک در پیش بینی مقادیر فاکتور فرسایش پذیری خاک (K) است. بدین منظور تعداد 41 نمونه از حوضه سورک در شهرستان میان دورود استان مازندران انتخاب شد. توزیع اندازه ذرات با استفاده از روش الک تر اندازه گیری شد. D و K با استفاده از سه روش USLE، EPIC و Shirazi و Boersma محاسبه شد. در نهایت ارتباط بین بعد فراکتال توزیع اندازه ذرات با فاکتور فرسایش پذیری به مورد بررسی قرار گرفت. به طور کلی یافته ها حاکی از آن بود که D با KUSLE دارای رابطه توانی مثبت معنی دار و نسبتا قوی بوده (001/0 P <، 707/0R2 = ) و با KEPIC یک رابطه نمایی معکوس و نسبتا ضعیف تر بوده (032/0 P <، 485/0R2 = ) ارائه نموده است. همچنین با KSh-Bo رابطه معنی دار قوی وجود نداشت. سایر نتایج نشان داد که کاربری اراضی روی روابط بین D و K تأثیرگذار است. نتیجه گیری کلی نشان داد که بعد فراکتال می-تواند به عنوان یک شاخص برای تخریب خاک معرفی شود اما ضروریست که این موضوع در مناطق دیگر نیز جستجو شود.