بررسی کارایی مدل SWAT در برآورد دبی‌های روزانه حوضه‌های فاقد آمار با رویکرد منطقه بندی در مناطق خشک

چکیده مقاله

رواناب یکی از مهم­ترین اجزای چرخه هیدرولوژی است. در هر حوضه ­ی آبریز برآورد رواناب برای برنامه ­ریزی دقیق مدیریت منابع آب ضروری است. هدف از انجام این مطالعه بررسی کارایی مدل هیدرولوژیکی و نیمه ­توزیعی SWAT جهت برآورد دبی روزانه ­ی حوضه ­های فاقد آمار در مناطق خشک از طریق انتقال پارامتر­های واسنجی شده از حوضه ­ی دارای آمار به حوضه ­ی فاقد آمار با رویکرد منطقه ­بندی مبتنی بر خصوصیات فیزیکی است. جهت انجام این مطالعه، ابتدا مدل SWAT در حوضه ­ی آبریز دارای آمار (خـنچه) واسنجی و صحت­ سنـجی شد. سپس پارامـتر­های واسنجی شـده برای شـبیه ­سازی و تحلیل جریان در بسته نرم‌ افزاری Hydro office-FDC بـه حوضه ­ی فاقد آمار سـوک چم انتتقال داده شد. بـر اساس نتایج حاصل از تحلیل حساسیت، از بین پارامترهای حساس در شبیه­ سازی جریان، پارامتر­های HRU-SLP, SLSOIL, SOL-AWC, CANMX, CH-S1 به ‌عنوان حساس­ترین پارامتر­ها در منطقه­ی مورد مطالعه شناخته شدند. معیار­های ارزیابی عملکرد مدل PBIAS, R2, NSE به ترتیب برای دوره واسنجی 6/0، 65/0 و 7/10 و برای دوره­ی صحت­سنجی برابر 47/0، 63/0 و 88/11- به دست آمد که نشان­دهنده­ی دقت قابل‌قبول شبیه­سازی دبی روزانه در حوضه ­ی خشک در مقیاس روزانه است. همچنین نتایج حاصل از اندازه‌گیری شاخص­های منحنی تداوم سیلابی (Q5)، مرطوب(Q20-Q10)، متوسط (Q60-Q50-Q40-Q30)، کم‌آبی (Q95-Q90-Q80-Q70) نشان داد که در 5 درصد از ایام سال (18روز) دبی سیلابی معادل 28/0 مترمکعب برثانیه یا بیشتر از آن است. محدوده­ ی شاخص ­های مرطوب، متوسط و کم آبی به ترتیب (12/0–16/0)، (11/0- 08/0) و (024/0– 058/0) مترمکعب برثانیه به دست آمد. استخراج این نتایج می­تواند به درک و شناخت بهتر از رفتار هیدرولوژیکی حوضه ­های فاقد آمار کمک کند.