تعیین مناسب ترین مدل نفوذ به منظور بررسی تغییرپذیری مکانی پارامترهای نفوذ (مطالعه موردی: استان مازندران، ‏حوزه آبخیز داراب کلا)‏

چکیده مقاله

فرآیند ورود آب از سطح زمین به داخل خاک را نفوذ می‌گویند. طی سال‌های گذشته اهمیت فرآیند نفوذ به عنوان یک فرآیند مهم در چرخه هیدرولوژیک باعث شده که به منظور پیش‌بینی میزان نفوذ، مدل‌های عددی زیادی توسعه پیدا نمایند. جدی‌ترین مسئله مربوط به مدل‌سازی نفوذ یک حوزه آبخیز این است که تغییرپذیری مکانی خاک، چگونه تفسیر شود. در این پژوهش ابتدا با استفاده از داده‌های میدانی 27 آزمایش نفوذسنجی استوانه مضاعف، فرآیند نفوذ توسط مدل‌های مختلف نفوذ مدل‌سازی شده و مناسب‌ترین مدل از لحاظ برازش با داده‌های مشاهداتی در حوزه آبخیز داراب‌کلا انتخاب گردید. در ادامه با استفاده از تکنیک‌های زمین آمار، تغییرپذیری مکانی پارامترهای مناسب‌ترین‌ مدل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که از بین مدل‌های مختلف، مدل گرین - امپت با مقدار RMSE کمتر به عنوان بهترین مدل انتخاب شد. بنابراین پارامترهای هدایت هیدرولیکی اشباع (KS) و پتانسیل مکش خاک در جبهه رطوبتی خاک (Sw) برای تمامی نقاط مورد آزمایش محاسبه گردید. ارزیابی تغییرپذیری مکانی این پارامترها نشان داد که پارامتر Ks و Sw دارای میزان وابستگی مکانی به ترتیب 49/0 و 25/0 بودند. این ارقام بیان‌گر وابستگی مکانی متوسط هر دو پارامتر می‌باشد. همچنین بررسی نقشه‌های میان‌یابی این پارامترها نیز نشان داد که در قسمت‌های بالادست حوزه که کاربری جنگل وجود دارد، هدایت هیدرولیکی اشباع دارای مقادیر بیشتر (cm/hr 69/2-57/1) و پتانسیل مکش خاک در جبهه رطوبتی دارای مقادیر کمتری (cm 37/17-12/12) نسبت به سایر نقاط حوزه می‌باشد.