اثر آبیاری قلیایی بر محتوای نیتروژن و میزان کلروفیل درخت گز شاهی (Tamarix aphylla)

چکیده مقاله

بیابانزایی عبارت است از تخریب سرزمین در اراضی خشک در اثر عوامل اقلیمی و فعالیتهای انسانی. برخی از مشهودترین علائم تخریب اراضی خشک، فرسایش تشدیدی خاک توسط آب و باد و تجمع نمک در افقهای سطحی خاکهای اراضی خشک میباشد. در ایران، از حدود 5/8میلیون هکتار اراضی تحت آبیاری، 30درصد آن در معرض شوری و قلیائیت قرار دارد. خاکهای شور و قلیا گستره وسیعی از جهان را فراگرفتهاند. اگرچه شرایط اکولوژیک حاکم بر این مناطق سخت و شکننده است، اما گیاهانی وجود دارند که میتوانند این شرایط را تحمل کنند. در این تحقیق، اثرات آبیاری با آب قلیایی بر محتوای نیتروژن و پارامترهای بیوشمیایی گیاه گز شاهی تحت شرایط گلخانهای در دانشگاه کاشان بررسی شد. گونه گز شاهی ) (Tamarix aphyllaعامل مهمی در برابر تندبادهای بیابانی محسوب میشود. گونه مورد مطالعه در ایران بیشتر در اراضی شورهزار و مناطق خشک و نیمهخشک میروید و اهمیت زیادی از لحاظ احیاء اراضی شور و شور و مرطوب نواحی بیابانی دارد. قلمههای گیاه گز شاهی، در گلخانه تحقیقاتی دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه کاشان کشت شدند. این آزمایش ً در قالب طرح کاملا" تصادفی و در چهار تکرار صورت گرفت. تیمارهای آزمایش عبارت از یک تیمار کنترل و چهار تیمار با سطوح مختلف قلیائیت pH=9/5 ،pH=9 ،pH=8/5و pH=10بود. اعمال تیمار با استفاده از محلول KOHصورت گرفت. محتوای کلروفیل ،aکلروفیل ،bکل کلروفیل )کلروفیل ،(a+bکاروتن و نیتروژن اندازهگیری شد. آنالیز آماری دادهها بهوسیله نرمافزار SPSS16انجام شد. در این نرمافزار با مقایسه میانگینها به روش چند دامنهای دانکن، آنالیز آماری دادهها صورت گرفت. تجزیه واریانس با استفاده از تجزیه واریانس یکطرفه انجام شد. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود اختلاف معنیدار بین تیمارهای مختلف قلیائیت بهلحاظ محتوای نیتروژن کل ) (p<0/05بود. نتایج آزمون دانکن نیز مشخص کرد با افزایش تنش قلیائیت محتوای نیتروژن کل در اندامهای مختلف گیاه گز شاهی کاهش معنیداری نشان داده است. بالاترین مقدار نیتروژن موجود در برگهای گیاهان موجود در تیمار شاهد و کمترین آن در تیمار T4 مشاهده شد. سطوح مختلف قلیائیت بر محتوای کلروفیل و کاروتنوئید گیاه گز تأثیر معنیدار داشته است. کلروفیل aبا افزایش سطوح قلیائیت کاهش یافته است و این کاهش از تیمار T2تفاوت معنیدار خود را ظاهر ساخته است. بالاترین مقدار کلروفیل aدر تیمار شاهد و پایینترین مقدار آن در تیمار T4مشاهده شد. پایینترین مقدار کلروفیل bدر تیمار T4مشاهده گردید و بهطور کلی تمامی تیمارها تفاوت معنیداری )در سطح 1درصد( برای کلروفیل bنشان دادند و با افزایش قلیائیت میزان کلروفیل bکاهش یافت. بالاترین میزان کلروفیل bدر تیمار T1بعد از تیمار شاهد مشاهده شد. با افزایش قلیائیت کاهش معنیداری ) (p<0.05در تیمارها به لحاظ میزان کلرفیل ) (a+bبهوجود آمده است. بالاترین مقدا کلروفیل کل در تیمار T1بعد از تیمار شاهد مشاهده شد. میزان کاروتن نیز با افزایش قلیائیت بهطور معنیداری کاهش یافته است. بالاترین میزان کاروتن در تیمار شاهد مشاهده شد. نتایج مقایسه میانگینها حاکی از کاهش نسبت کاروتن/کلروفیل ) (a+bبا افزایش قلیائیت است و این کاهش در تیمارT1 معنیدار شده است. بالاترین مقدار این نسبت را تیمار شاهد نشان داده است. نتایج آزمون دانکن نشان میدهد با افزایش قلیائیت نسبت کلروفیل a/b کاهش یافته و اثر معنیدار قلیائیت بر نسبت کلروفیل a/bاز تیمار T1آغاز شده و تا بالاترین سطح قلیائیت ادامه دارد. ولی در تیمارهای T2و T3 تفاوت معنیداری وجود ندارد. کاهش معنیدار نسبت کلروفیل ) (a/bدر اثر افزایش قلیائیت از دیگر نتایج این تحقیق بود. با توجه به نتایج و مباحث عنوان شده و مشاهدات گلخانهای میتوان گفت که هر چند قلیائیت بالا سبب کاهش ویژگیهای فیزیولوژیک گیاه گز شاهی شد و لیکن این گیاه تا حد زیادی به قلیائیتهای متوسط مقاومت دارد. بدین ترتیب میتوان استنباط نمود که گیاه گز شاهی جزء گیاهانی است که حتی در شرایط کاملا" نامساعد آب و خاک به لحاظ اسیدیته به رشد و حیات خود ادامه میدهد