بازتاب آموزه‌های عهد جدید و مسیحیت گنوسی در جهانبینی مانوی

چکیده مقاله

از مانی می‌توان به عنوان بزرگترین مصلحان دینی دوره‌‌‌‌ی ساسانی در ایران نام برد، وی با تلفیق اندیشه‌‌های گنوسی، زردشتی، بودایی با یکدیگر دین جدیدش را به جهانیان اعلان کرد.در دین مانی عناصر مختلف ادیان نام برده در هم تنیده شده و.لازم است با بررسی وغور کافی، مولفه‌های آن از هم جدا شوند. در این جستار، تاثیرات عرفان گنوسی واناجیل بر مانویت بررسی شده و این موضوعات مورد تطبیق و مقایسه قرار گرفته است: هدف‌، آموزه‌‌ها، عرفان‌، نجات، تعالیم مانی‌، اسطوره آفرینش مانویت شامل انسان، جهان، سرنوشت پس از مرگ، پایان جهان وروند نجات، مناسک دینی شامل نماز، روزه، موسیقی، تعمید، اعتراف به گناهان، عشای ربانی در بر گرفته است. مقایسه‌ها نشان می دهد که رویکردها و محورهای مهم اعتقادی و آیینی مانویت با جهت‌گیری های اصلی دینی آریایی‌ها و ایرانیان همسویی ندارد و شاید به همین دلیل نتوانسته است در این دیار گسترش دیرپای داشته باشد.