ترازوی احد خو: علی(ع) در آثار مولوی

چکیده مقاله

آموزه ولایت حلقه اتصال دو جریان مهم تشیع و تصوف در عالم اسلام است، از این رو درونمایه اصلی آثار پیشگامان هردو جریان سیره و سخنان اولیا بوده است. این جستار به تحلیل و نشان دادن سیمای علی(ع) در سه اثر سترگ جلالالدین محمد مولوی (مثنوی، کلیات شمس و مجالس سبعه) و گزارش افلاکی از مناقب او اختصاص دارد. مولانا (672-604ق) که بیتردید خود از کاملان طریقت است، سلسله طریقت و حتی نَ َسبیت مادری خود را به امیرالمؤمنین میرساند. در نگاه مولوی، از ویژگیهای بیقیاس حضرت علی(ع،) اخلاص، زهد، بینش، شهود و مرگ ستایی مورد اقتدای جلالالدین است. افزون بر آنها، رحمت و کرم علی تا بدان حد است که در گزارش ً احتمالا برساخته مولوی از داستان عمرو بن عبدود، علی(ع) سرانجام هم حیات جسمانی و هم حیات معنوی به آن یل عرب اعطا میکند و حتی به ابنملجم نوید شفاعت در روز حشر میدهد. در نظر مولوی، علی تنها محرم اسرار شب معراج پیامبر بوده است. همچنین در باور وی، اگر آن شاه هستی، در پی کسب مقام خلافت بود، نه برآمده از ّ حب دنیا و ریا است، بلکه در پی این بود تا نخل خلافت و نیابت پیامبر را به ثمر برساند و آن را جانی دگر بخشد.