بررسی تحلیلی تحولات اجتماعی یهودیان کاشان در عصر قاجار

چکیده مقاله

یهودیان کاشان بر خلاف دیگر جوامع یهود ایران، تحولات اجتماعی و سیاسی مثبتی در عصر قاجار داشته‌اند. آنان گرچه هیچ‌گاه نتوانستند به عنوان شهروند از مزایای برابر اجتماعی بهره‌مند شوند، اما در مقایسه با دیگر یهودیان ایران و در مقایسه با عصر صفوی، به پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای در روابط اجتماعی و تجربه‌ سیاسی دست یافتند. جستار حاضر، نخست به جمعیت یهودیان در این عصر و علل کاهش آن نسبت به دوره‌ صفویه و سپس به نقش آنها در مشروطه و آشوب‌های مقارن آن در کاشان می‌پردازد، پس از آن نشان می‌دهد که چگونه تعاملات اقتصادی با مسلمانان، تأسیس مدرسه‌ آلیانس، موضع‌گیری‌های فراگیر علیه بهاییت و وجود حکام فرهیخته و علمای روشنفکر در این عصر به بهبود وضعیت و روابط اجتماعی آنها یاری رسانده است. در این بررسی، در کنار گزارش‌های مکتوب تاریخی، از منابع شفاهی نیز استفاده شده است.