درون مایه های مشترک در سوره لقمان و کتاب امثال سلیمان

چکیده مقاله

در خصوص هویت حقیقی لقمان بحث‌های مختلفی در درازنای تاریخ شکل گرفته که از جمله‌ی آنها ارتباط لقمان و حکمت‌های وی با اهل کتاب و یا آموزه‌های آنان است. در سوره لقمان مصادیق حکمت به طور مستقیم بیان شده و در سنت یهودی نیز کتاب امثال نماد حکمت در عهد قدیم است. در نگاه یهودیان حضرت سلیمان و در نظر مسلمانان لقمان دو چهره شاخص افراد حکیم و پارسا به شمار می‌روند. گزارش‌های تفسیری و تاریخی قابل توجهی در خصوص فراوانی حکمت‌های لقمان در عرف و ادب و فرهنگ اهل کتاب وجود دارد که هر کدام در جایگاه خود قابل بررسی است. این پژوهش با هدف رسیدن به آموزه‌های مشترک ادیان ابراهیمی بر آن است تا درون‌مایه‌های مشترک در بخشی از دو کتاب آسمانی یعنی سوره لقمان در قرآن و کتاب امثال در تورات سوره لقمان بخشی از کتاب آسمانی قرآن و امثال بخشی از تورات است را در دو سنت اسلامی و یهودی در حد توان بررسد. روش جمع آوری مطالب در این پژوهش به صورت کتابخانه‌ای بوده و روش پردازش آن‌ها تطبیقی است. بر اساس بررسی‌های تطبیقی صورت گرفته در این جستار، جز آن که در این دو اثر،‌ شباهت‌های مضمونی‌ دیده می‌شود، همسویی درخداشناسی و فرجام شناسی و حکمت به چشم می‌خورد، ولی شگفتا همانندی‌‌های بسیار در جملات و عبارات‌ نیز یافت می‌شود. این اشتراکات مضمونی فی الجمله می‌تواند از جنبه متنی و نه رجالی احتمالاتی را در خصوص هویت حقیقی لقمان تایید کند.