رابطه پریشانی روانشناختی با بیخوابی در جمعیت غیر بالینی: نقش میانجیگر نشخوار فکری

Abstract

خواب نقش مهمی در سلامت جسمی و روانی افراد ایفا می‌کند و با وجود اینکه برخی از پژوهش‌ها به بررسی رابطه خواب و مشکلات روانشناختی پرداخته‌اند، مطالعات اندکی نقش نشخوار فکری در بی‌خوابی را مورد توجه قرار داده‌اند. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه پریشانی روانشناختی و بی‌خوابی با توجه به نقش واسطه‌ای نشخوار فکری است. این پژوهش از نوع توصیفی با طرح همبستگی است. تعداد 246 دانشجوی مقطع کارشناسی دانشگاه کاشان (145 دختر و 101 پسر) با روش نمونه‌گیری خوشه¬ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و به مقیاس شدت بی‌خوابی مورین (ISI)، مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس لوی‌باند و لوی‌باند (DASS)، مقیاس نشخوار فکری نولن-‌هوکسما (RRS) و سؤالات دموگرافیک پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و مدل¬یابی معادلات ساختاری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد پریشانی روانشناختی می‌تواند به‌طور مستقیم و معنادار بی‌خوابی دانشجویان را پیش‌بینی کند و نشخوار فکری دارای نقش میانجی‌گر در رابطه پریشانی روانشناختی با بی‌خوابی است. پریشانی روانشناختی و نشخوار فکری در مجموع 14/0 از واریانس بی¬خوابی را تبیین کردند. افسردگی، اضطراب و استرس می‌توانند زمینه ابتلا به بی‌خوابی را مستقیماً و از طریق تشدید نشخوار فکری فراهم نمایند. نتایج تلویحاً نشان می‌دهد طراحی و اجرای برنامه‌های کاهش پریشانی روانشناختی با تمرکز بر نشخوار فکری می‌تواند به کاهش بی‌خوابی کمک نموده و به‌عنوان درمان روانشناختی کمکی در درمان بی‌خوابی مورد توجه قرار گیرد.