خوشه‌بندی رفتار قلدری دانش‌آموزان نوجوان بر پایه شایستگی اجتماعی و ترجیح اجتماعی

Abstract

هدف پژوهش حاضر، خوشه‌بندی دانش‌آموزان قلدر و قربانی بر اساس شایستگی اجتماعی و ترجیح اجتماعی بود. پژوهش حاضر از نوع توصیفی با طرح خوشه‌بندی اکتشافی بود. جامعه آماری این پژوهش، نوجوانان 13 تا 15 ساله شهر کاشان بودند که از بین آن‌ها نمونه‌ای به حجم 414 نفر (202 دختر و 212 پسر) به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شده و به پرسشنامه شایستگی اجتماعی اسمارت و سان سون (2003)، مقیاس رفتار اجتماعی واردن و همکاران (2003)، پرسشنامه قلدری ایلی نویز (2001) و آزمون گروه سنجی پاسخ دادند. خوشه¬بندی داده¬ها به روش سلسله مراتبی حاکی از وجود چهار خوشه مجزا از دانش¬آموزان بود که روایی آماری و تجربی آن‌ها مورد تأیید قرار گرفت: محبوب (99/35 درصد)، قلدر (77/20 درصد)، شایسته اجتماعی (81/26 درصد)، قربانی (42/16 درصد). همچنین مقایسه خوشه‌ها در متغیرهای جنسیت، رفتار اجتماعی عملی و ارتباطی، رفتار ضداجتماعی آشکار و رابطه‌ای و رفتار قربانی نشان داد که خوشه‌بندی انجام شده از اعتبار کافی برخوردار است. نتایج این پژوهش نشان داد افراد قلدر و قربانی دارای نیمرخ رفتاری متفاوت با ویژگی‌های مختلفی هستند و تحلیل خوشه‌ای می‌تواند منجر به شناسایی این نیمرخ‌ها شده و مبنای طراحی و اجرای تمهیدات پیشگیری و درمانی لازم درباره پدیده آزار و اذیت و پیامدهای آن را فراهم نماید.