مقایسه ترکیبهای شیمیایی اسانس اندامهای زایشی درخت زیتون تلخ (Melia azedarach L.) کاشته شده در باغ گیاه شناسی کاشان

چکیده مقاله

جنس زیتون تلخ (Melia L.) متعلق به خانواده سنجد تلخ (Meliaceae)، دارای گونه های درختی متعددی است که تاکنون بالغ بر 15 گونه از این جنس در جهان و 2 گونه از ایران گزارش شده است. در این تحقیق ترکیب های شیمیایی اسانس اندام های زایشی گونه زیتون تلخ (Melia azedarach L.) کاشته شده در باغ گیاه شناسی کاشان مورد بررسی قرار گرفت. سرشاخه های گلدار و میوه های رسیده این گیاه در بهار سال 1388 جمع آوری و در شرایط آزمایشگاه خشک شدند و به روش تقطیر و استخراج با بخار همزمان با حلال آلی (Simultaneous steam distillation extraction) اسانس گیری شدند. برای شناسایی ترکیب های تشکیل دهنده اسانس، از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. بازدهی اسانس گل ها و میوه ها به ترتیب 02/0% و 01/0% وزنی/وزنی بدست آمد. 10 ترکیب شیمیایی در اسانس سرشاخه های گلدار گیاه و 35 ترکیب در اسانس میوه گیاه زیتون تلخ شناسایی گردید. اجزای اصلی اسانس گل ها شامل: ترانس-نرولیدول (9/38%)، بی سیکلوژرماکرن (2/8%) و ویریدیفلورول (1/8%) بودند. بیشترین ترکیب های تشکیل دهنده اسانس میوه های گیاه شامل: آرومادندرن (9/21%)، بی سیکلوژرماکرن (7/13%)، گلوبولول (1/8%)، اسپاتولنول (5/6%)، آلو-آرومادندرن (7/4%) و بتا-کاریوفیلن (7/4%) بودند. بخش عمده ترکیب های تشکیل دهنده اسانس گل ها، سسکوئی ترپن های اکسیژن دار بودند. در حالی که بیشترین قسمت اصلی ترکیب های شیمیایی اسانس میوه ها، مربوط به سسکوئی ترپن های هیدروکربنی بود و اثری از مونوترپن های هیدروکربنی در اندام های زایشی گیاه دیده نشد.