منبع شناسی جامعیت قرآن کریم، حسین ستار

چکیده مقاله

معجزه دین مبین اسلام، کتاب آسمانی قرآن کریم است که نسخه ابدی درمان بشریت به شمار می رود. از مباحث مطرح شده پیرامون این کتاب الهی، جامعیت و جهانی بودن آن است که در آیات متعددی بدان اشاره شده و در ذیل همان آیات دیدگاه های مختلفی از مفسران مذاهب گوناگون مطرح گشته است. در تحقیق کنونی بر اساس پژوهشی کتابخانه ای و با استفاده از منابع تفسیری و کلامی کهن و جدید، آیاتی که بر جامعیت و جهانی بودن قرآن کریم دلالت دارند، گردآوری شده است. بدیهی است که آثار پیرامون جامعیت به دو بخش آثار مستقل یا غیر مستقیم، تقسیم می شود و آثار مستقل اعم از کتاب، پایان نامه و مقاله است و در کتب متعددی نیز می توان به صورت غیر مستقل بحث جامعیت قرآن کریم را مشاهده کرد. به ویژه کتب تفسیری و در ذیل آیاتی چون آیه89 سوره نحل؛ آیه ۳۸ سوره انعام؛ آیه ۱۱۱ سوره یوسف(ع)»؛ آیه 42 سوره فصلت؛ آیه 59 سوره انعام. در تحقیق کنونی در سه بخش کتب مستقل، کتب غیر مستقل و نهایتا مقالاتی که در این باب نوشته شده پیرامون جامعیت یک منبع شناسی خاص به سامان رسانده شده است. آن هم نه تنها مبتنی بر کتب تفسیری که در کتاب های علوم قران، کلام و مرتبط با کلیت دین مبین اسلام. چنانکه تنها به منابع فارسی بسنده نشده و منابع متعددی که به عربی نگاشته شده نیز معرفی شده است. فرضیه و مدعای تحقیق بر این استوار می باشد که در منابع متعددی از روزگاری دور تاکنون بر جامعیت و جهانی بودن قرآن کریم تصریح شده و اگر چه در تشریح کیفیت جهانی بودن و جامعیت همگرایی میان مفسران مذاهب مختلف مشاهده نمی شود، اما در اصل قضیه همگی با هم اتفاق نظر دارند.