بازیابی میراث رجالی و روایی جبریل بن احمد فاریابی با تاکید بر رجال کشی

چکیده مقاله

تاریخ رجال شیعه پیش از اصول اولیه رجالی از جهات مختلف روشن نیست و هر آنچه هست مروری گذرا، و بنیاد نهاده بر حدس، بر درون مایه آنهاست. در راستای بازسازی منابع رجالی و نگارش تاریخ رجال شیعه، بازیابی آثار جبریل بن احمد فاریابی به عنوان یکی از اساتید خراسانی پر بسامد کشی صاحب یکی از اصول اولیه رجالی، مهم به نظر می‌رسد. این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از شیوه‌هایی چون تحلیل اسناد و یافتن حلقه مشترک و تبیین روابط معنایی میان روایات سعی دارد تا شخصیت روایی و رجالی جبریل و آثار وی را بازیابی کند و الگو و مبنای وی در نقل روایات به عنوان یک رجالی نص‌گرای متقدم را کشف کند. بدین روی با ارزیابی روایات او از هریک از مشایخ استفاده وی از کتاب« الرجال» محمد بن عیسی به شکل سماع و« المذمومین و الممدوحین» محمد بن عبد الله بن مهران مشخص شد و گرایش او به اندیشه‌های کلامی محمد بن عیسی و مخالفت جبریل با دیدگاه کلامی و حدیثی زراره، بهره‌گیری از منابع غالی و عدم انتساب کتاب مفاخر الکوفة و البصرة به وی تبیین گردید. رویکرد وی به عنوان یک رجالی نص‌گرای مبنامند مشخص شد. کشی با توجه به شیوه تحدیث و اندیشه‌های جبریل غالبا از روایاتش در شرح روایات دیگر بهره‌برده و کمتر به نقد آن‌ها پرداخته است.