قرب الاسناد در نگارشهای امامیه
چکیده مقاله:
در فهرست مکتوبات امامیه، گونهای از نگارشهای روایی به چشم میخورد که اساس کار مؤلف در آنها، سامانبخشی و تبویب موضوعی روایات نیست بلکه کوشش مؤلف، تنظیم اثر روایی با محوریت اسناد است. معیار مؤلفان این آثار، ارائۀ روایاتی با کوتاهترین طریق به مصدر روایت است. از این گونۀ نگارش که «قرب الاسناد» نام گرفته، در شمار آثار برخی محدثان نامآشنا یاد شده است. مؤلف قرب الاسناد میکوشد با کاستن از واسطههای خود تا معصومR، از راهیابی خطاهای انسانی در نقل روایت بکاهد و از این طریق بر اعتبار اندوختههای خود بیفزاید. در نوشتار حاضر، تلاش محدثان امامی در نگارش قرب الاسناد، با تکیه بر تنها کتاب بازمانده از این سبک، بررسی شده است.
نتیجه گیری:
اهتمام به نگارش آثاری با عنوان قرب الاسناد، نمونۀ بارز توجه عالمان امامیه به طریـق راهیابی به متن حدیث است. وجود چنین آثاری در تألیفات امامیه نشان میدهد توجه به سند در میان عالمان شیعه مسئله ای نوظهـور نیسـت بلکـه راویـان و مؤلفـان عصـر ائمه(ع) در این نگارش ها پیشتاز بوده اند. از طرفی، فراوانی روایات راویان عالی الاسناد در منابع روایی و ترجیح طرق عالی بر دیگر طرق، از توجه ویژۀ محدثان شیعه به علـو اسناد حکایت دارد.
کتاب قرب الاسناد حمیری، که با ملاک گردآوری اسناد عالی نوشته شده، از منـابع معتبر روایی است که مجموعه ای از متون اصیل امامیه را در بر دارد. این کتـاب کـه بـه شیوۀ مسانید اهل بیت(ع) بر اساس نام هر امام(ع) سامان یافته، در اصل پـنج بخـش داشته که امروزه فقط سه بخش آن به دست ما رسیده است. در این کتاب، قواعد قرب الاسنادنویسی به میزان فراوانی رعایت شده است.