نا اهل بودن عبارت"فی اهلی"
بسیاری از ناقلین احادیث منزلت و یا ذاکرین اخبار وصایت پیامبر در وصایت علی ع با اشتمال بر عبارت "فی اهلی" نقل نموده اند که جای تامل دارد: قال له رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله و سلم: أنت وصیّی و خلیفتی فی أهلی بمنزلة هارون من موسى(إلزام الناصب فی إثبات الحجة الغائب عجل الله تعالى فرجه الشریف ؛ ج2 ؛ ص127) تا آنجا که به یاد دارم اولین بار کشی است که در رجال خود در خطبه سلمان فارسی عبارت را با اشتمال بر(فی اهلی)چنین نقل نموده: قَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَنْتَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی فِی أَهْلِی(رجال کشی؛ص 19)(نیز بنگرید به بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج44، ص: 75)
محدود نمودن وصایت علی ع به وصایت در امور اهل بیت پیامبر نه با وصایت پیامبر در منازل مختلف که به حضرتش وصایت در کل امور امت را داده (نه صرفا در امور شخصی/وصایت در اهل) سازگار است نه با مبانی کلامی شیعه در عمومیت خلافت و وصایت علی ع بعد از پیامبر و در مواردی در زمان پیامبر(تفصیل سخن در فرصتی دیگر.فی الجمله در بعض موارد همانند غزوه تبوک حضرت علی وصایت پیامبر در زمان حیاتش را نیز داشته است ریاض الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار، ج1، ص: 130).از دیگر سو مقایسه وصایت علی ع با هارون و انتساب به وصایت به اهل با آیه قرآن و واقعیت تاریخی که وصایت در قوم بوده نه در اهل منافات دارد: "هارون اخلفنی فی قومی" (اعراف/142)در واقع "فی اهلی" توجیه کننده وصایت علی ع مطابق با مبانی اهل تسنن است که از پذیرش خلافت حضرتش در امر حکومت سرباز زدند.
در خصوص این عبارت دو احتمال وجود دارد؛نخست آنکه این عبارت را محدثان و ناسخانی به عمد به حدیث افزوده اند و در اصل وجود نداشته چنانکه چهار نقل از صدوق بدون عبارت "فی اهلی" آن را تایید میکند: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع یَا عَلِیُّ أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هِبَةِ اللَّهِ مِنْ آدَمَ وَ بِمَنْزِلَةِ سَامٍ مِنْ نُوحٍ وَ بِمَنْزِلَةِ إِسْحَاقَ مِنْ إِبْرَاهِیمَ وَ بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى وَ بِمَنْزِلَةِ شَمْعُونَ مِنْ عِیسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِیَّ بَعْدِی یَا عَلِیُّ أَنْتَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی فَمَنْ جَحَدَ وَصِیَّتَک....(الأمالی؛ للصدوق ص46و نیز بنگرید به ، همان، ص: 332؛همان؛ ص360و الخصال ؛ ج2 ؛ ص652.)در در هیچ یک از عبارات منقول صدوق عبارت"فی اهلی "به تنهایی مذکور نیست.سلیم بن قیس که در بیش از 14 مورد از کتابش بدین حدیث استناد جسته نیز آن را چنین نقل نموده: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ فِی غَزْوَةِ تَبُوکَ أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى وَ أَنْتَ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعدی(کتاب سلیم بن قیس الهلالی ؛ ج2 ؛ ص641)
احتمال دوم آن است که حدیث را محدثان به طور کامل نقل ننموده اند و عبارت بعد از "فی اهلی" که عبارت "فی امتی" بوده را حذف نموده اند.گزارش الخصال صدوق مویدی بر این احتمال است:... عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ: لَمَّا حَضَرَتْ رَسُولَ اللَّهِ ص الْوَفَاةُ دَعَانِی فَلَمَّا دَخَلْتُ عَلَیْهِ قَالَ لِی یَا عَلِیُّ أَنْتَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی عَلَى أَهْلِی وَ أُمَّتِی فِی حَیَاتِی وَ بَعْدَ مَوْتِی
در هر حال ذکر منفرد عبارت "فی اهلی"در روایات وصایت و منزلت قابل توجیه نبوده و با مبانی کلامی و واقعیات تاریخی و احادیث متعدد دیگر منافات دارد.