اسانید عامه و رجال عامی در رجال کشی؛پیشنهادی برای پژوهش

کارکرد اسانید عامی در توثیق رجالی راویان و اسانید امامیه جای تحقیق و پژوهش فراوان دارد. شیعیان نه تنها در بحث استناد به احادیث عامه که در بحث استناد به توثیق و تضعیف آنان نیز ید طولائی دارند. به تفصیل از کارکرد روایات عامه در آثار صدوق و شیخ طوسی تحقیق و پژوهش در این سالیان اخیر به عمل آمده اما در خصوص  استناد به اخبار و اسانید عامی در توثیقات و تضعیفات رجالی توجه نشده. اولین کتاب از کتب اربعه رجالی یعنی رجال کشی روایات فراوانی از اینگونه در خود جای داده است . مثلا کشی ذیل عنوان "عمار" به اخبار عامه اقبال نشان داده و با ذکر طریق عامه به اخبار متعددی(ده خبر) از خَلَفُ بْنُ مُحَمَّدٍ مُلَقَّبُ بِه مَنَّانِ‏^/مَنَّار کَشِّیِّ در جلالت شان عمار استناد نموده است.( رجال الکشی - إختیار معرفة الرجال؛ص: 33).برای موارد مشابه بنگرید به مثلا فی أَبِی الصَّلْتِ عَبْدِ السَّلَامِ بْنِ صَالِحٍ الْهَرَوِی‏(همان ؛615)از دیگر سو رجال کشی دانسته های فراوانی در باره راویان عامی نیز در اختیار خوانندگان خود قرار میدهد همانند عبد الملک بن جریح(همان؛ص 733) یا سعید بن مسیب(همان؛ص124)؛حفص بن غیاث(همان؛ص390)چنانکه اخبار در خصوص تلمذ و استماع حدیث راویان شیعی از عامی را گزارش نموده همانند تلمذ حمران و زراره نزد حکم بن عتیبه(همان؛ص210).گزارش او از کثرت استماع حدیث توسط شیعیان از مشایخ عامه و در نتیجه اختلاط بین اسانید عامه و خاصه که در گفتگوی ابن ابی عمیر و فضل بن شاذان گزارش شده نیز از گزارشهای منحصر به فرد در این زمینه می­باشد:

سَأَلَ أَبِی رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، مُحَمَّدَ بْنَ أَبِی عُمَیْرٍ، فَقَالَ لَهُ: إِنَّکَ قَدْ لَقِیتَ مَشَایِخَ الْعَامَّةِ فَکَیْفَ لَمْ تَسْمَعْ مِنْهُمْ فَقَالَ قَدْ سَمِعْتُ مِنْهُمْ، غَیْرَ أَنِّی رَأَیْتُ کَثِیراًمِنْ أَصْحَابِنَا قَدْ سَمِعُوا عِلْمَ الْعَامَّةِ وَ عِلْمَ الْخَاصَّةِ فَاخْتَلَطَ عَلَیْهِمْ حَتَّى کَانُوا یَرْوُونَ حَدِیثَ الْعَامَّةِ عَنِ الْخَاصَّةِ وَ حَدِیثَ الْخَاصَّةِ عَنِ الْعَامَّةِ، فَکَرِهْتُ أَنْ یَخْتَلِطَ عَلَیَّ، فَتَرَکْتُ ذَلِکَ وَ أَقْبَلْتُ عَلَى هَذَا.( همان، ص: 591)

 به هر حال بررسی جایگاه راویان عامی و همین طور گزارش رجالیان و محدثان عامی در خصوص رجال شیعی در رجال کشی مجالی برای پژوهش محققان خواهد بود.