موضوع "کتاب جوابات المسائل الواردة علیه من قزوین"شیخ صدوق چه بوده است؟
در بین آثار نامبرده صدوق توسط نجاشی با کتابی مواجه میشویم به نام"کتاب جوابات المسائل الواردة علیه من قزوین"(. رجال نجاشی، ص84) که از یکطرف نشان دهنده مرجعیت صدوق حداقل برای بخشی از اهالی قزوین و هم شهرت علمی صدوق در آن دیار است. این کتاب مشتمل بر پاسخهای صدوق به سوالات اهالی آن دیار است.متاسفانه هیچ گزارشی نه از دیگر محققان و نه از خود صدوق در باب موضوعات و مسائل طرح شده در این کتاب به جای نمانده است. همین یک اثر البته باز نشانگر ارتباط علمی صدوق با قزوین نیز دارد.در الذریعه از این کتاب با ارجاع به رجال نجاشی با عنوان " المسائل القزوینیات " یاد شده!! ( الذّریعة إلى تصانیف الشّیعة ؛ج5؛ ص230 )
آیت الله مکارم شیرازی بر این باور است که کتابهای "مسائل" از بزرگانی چون صدوق و شیخ مفید در بردارنده مسائل و مطالب و موضوعات فقهی بوده است. از این رو وی کتاب جوابات المسائل الواردة علیه من قزوین صدوق را در ردیف کتبی فقهی صدوق همچون نکاح ذکر نموده است.( دائرة المعارف فقه مقارن؛،ج1 ؛ ص 244)ظاهر عبارت "موسوعة طبقات الفقهاء" (ج 4 ؛ 435 )و نیز تلاش قمی برای اثبات مقام فتوای صدوق با استناد به کتاب جوابات المسائل الواردة علیه من قزوین بیانگر همین سویه فقهی در کتاب صدوق است(غنائم الأیّام فی مسائل الحلال والحرام؛ج 1 ؛ 33)
در حالی که هیچ گزارشی در خصوص محتویات این کتاب در منابع تراجم و کتابشناسی به میان نیامده؛تعیین موضوع فقهی برای کتاب صدوق جای تامل دارد. گویا از تبادر ذهنی کلمه "مساله " در دوره های اخیر و یا فراوانی کتابهای مسائل در مباحث فقهی در دوره های پیشین چنین اسنتاجی به عمل آمده است.باید توجه داشت موضوع بعض کتب مسائل در لابلای کتب فهرست مشخص شده است؛و هر چند موضوع بعض این کتب فقهی است(همانند: جوابات المسائل الکازرونیات؛بنگرید به: الذّریعة إلى تصانیف الشّیعة ؛ج 5؛ ص230)اما کتب مسائل با موضوعات غیر فقهی نیز فراوان گزارش شده است . به عنوان نمونه "جوابات المسائل القمیة" از حکیم سبزواری که اصولا در بر دارنده شش مساله کلامی است(الذّریعة إلى تصانیف الشّیعة؛ج5 ص230). بنابراین برای تعیین موضوع "کتاب جوابات المسائل الواردة علیه من قزوین" شیخ صدوق نیاز به قرائن و دانسته های بیشتری داریم که اکنون در دست نیست. تبحر و تنوع تالیفات صدوق در موضوعات کلامی؛فقهی؛تاریخی و....راه حدس و گمان را در پی بردن به موضوع این کتاب صدوق سخت تر میکند.(تمامی منابع از سایت فقاهت استخراج و ارجاع داده دشه است)