بازتاب مفاهیم قرآنی کیفر و پاداش اعمال در شاهنامه

چکیده مقاله

جهان هستی جهان مکافات است و هر عمل انسان ،عکس العملی در دنیا و آخرت دارد. پاداش و کیفر از موضوعات مهم متون دینی است و در تمام ادیان الهی به طرق گوناگون مطرح گردیده است. در هیچ کتاب آسمانی نیست که از پاداش و کیفر اعمال سخن به میان نیامده باشد. تنها وجه تمایز در شیوۀ بیان و نوع پاداش و کیفر و زمان و مکان است.قرآن بارها در سور گوناگون به ویژه ضمن بیاناحوال و رفتار گإشتگان و تمثیل نیکوکاران و بدکاران، به پاداش و عقوبت دنیوی و اخروی آن ها اشاره کرده است. احادیث و روایات معصومین(ع) نیز در این زمینه به قدری است که می توانبا استفاده از آن ها به تبیین و تحلیل بیشتر و جزیی تر از موضوع دست یافت. فردوسی به عنوان یک شاعر حکیم و آشنا به متون اسلامی و زرتشتی با به دست آوردن آگاهی از سرگذشت پیشینیان و مشاهدۀ ناکامی بیدادگران و کامیابی دادجویان، این موضوع اخلاقی را بازبان ها و بیان های گوناگون در قالب حکمت ها و آموزه های اخلاقی بیان کرده است. مقالۀ حاضر به بررسی موضوع پاداش و کیفر در شاهنامه اختصاص دارد و می کوشد جوانب گوناگون دیدگاه فردوسی را در بارۀ این موضوع مورد مطالعه قرار دهد. از آن جا که شاهنامه رفتار پادشاهان گإشته را روایت می کند ، نگاه فردوسی بیشتر بر بیان رفتارهایی است که سازگاری بیشتری با این طبقه اجتماعی دارد و نیکو کاری یا کج رفتاری آن ها می تواند تأثیر شایسته و یا زیان باری در جامعه ایجاد کند.