سیری در اشعار صانعی کاشانی

چکیده مقاله

حسان‌الله صانعی از شاعران و سخنوران نامی و معاصر کاشان است که بیش از پنج دهه، به کار سرودن شعر و شاعری اشتغال دارد و اشعار زیادی در قالب‌ها و موضوعات مختلف از خویش به یادگار گذاشته است. شعر او آینه‌ایه ای از افکار، اندیشه‌ها، باورها و اعتقادات مذهبی، سیاسی و اجتماعی است. او توانسته است ضمن بازتاب بسیاری از مسائل و مشکلات اجتماعی و فرهنگی زمان خویش، احساسات پاک و شاعرانه و احیاناً آرزوها و آمال خویش را در قالب شعر بیان کند. او شاعری شیعه‌مذهب و سرشار از اخلاص و ارادت به خاندان بزرگوار پیامبر(ص) است و توانسته با استقبال، اقتباس و تضمین شعر بعضی از شاعران بزرگ همچون سعدی، حافظ، سهراب سپهری و... و سرودن اشاری نغز و سرشار از اندیشه‌های ناب و مضامین تازه، توانایی ذهنی و زمانی خویش را به رخ دیگران بکشد. در این مقاله می‌کوشیم ضمن معرفی شاعر، پاره‌ای از ذوق‌های سبکی و توانمندی‌های فکری او را تبیین و تحلیل کنیم. استفاده از واژگان عامیانه و گاه کاشانی و همچنین بهره‌گیری از واژگان و ترکیبات زیبا و نو از ویژگی شعر او در سطح زبان است. شعر او متأثر از سبک‌ها و شیوه‌های مختلف و آمیزه‌ای از اندیشه‌ها و ذهنیات متنوع است که باید آن را «شعر روز» نامید. شعر روز شعری است واجد محسنات اشعار دوره‌های مختلف که گوینده با به کار گرفتن صنایع بدیعی به طور عادی و طبیعی و استفاده از صور خیال در حد اعتدال و بهره جستن از اصطلاحات و کنایات ظریف و تشبیهات و تمثیلات لطیف و متداول، سخن را تا مرز سهل و ممتنع پیش برده است. استفاده از انواع آرایه‌ها و شگرد‌های هنری او نشان می‌دهد که بلاغت و فنون آن را به خوبی می‌شناخته و در سروده‌ها خویش بسیار و بجا از آن بهره گرفته است. در بیان تشبیه و در بدیع لفظی واج‌آرایی، جناس و تکرار و در بدیع معنوی تلمیح و تضاد چشمگیرترین آرایه را به خود اختصاص داده است. واژه‌های کلیدی: کاشان، شعر، صانعی، سبک، فکر حسان‌الله صانعی از شاعران و سخنوران نامی و معاصر کاشان است که بیش از پنج دهه، به کار سرودن شعر و شاعری اشتغال دارد و اشعار زیادی در قالب‌ها و موضوعات مختلف از خویش به یادگار گذاشته است. شعر او آینه‌ایه ای از افکار، اندیشه‌ها، باورها و اعتقادات مذهبی، سیاسی و اجتماعی است. او توانسته است ضمن بازتاب بسیاری از مسائل و مشکلات اجتماعی و فرهنگی زمان خویش، احساسات پاک و شاعرانه و احیاناً آرزوها و آمال خویش را در قالب شعر بیان کند. او شاعری شیعه‌مذهب و سرشار از اخلاص و ارادت به خاندان بزرگوار پیامبر(ص) است و توانسته با استقبال، اقتباس و تضمین شعر بعضی از شاعران بزرگ همچون سعدی، حافظ، سهراب سپهری و... و سرودن اشاری نغز و سرشار از اندیشه‌های ناب و مضامین تازه، توانایی ذهنی و زمانی خویش را به رخ دیگران بکشد. در این مقاله می‌کوشیم ضمن معرفی شاعر، پاره‌ای از ذوق‌های سبکی و توانمندی‌های فکری او را تبیین و تحلیل کنیم. استفاده از واژگان عامیانه و گاه کاشانی و همچنین بهره‌گیری از واژگان و ترکیبات زیبا و نو از ویژگی شعر او در سطح زبان است. شعر او متأثر از سبک‌ها و شیوه‌های مختلف و آمیزه‌ای از اندیشه‌ها و ذهنیات متنوع است که باید آن را «شعر روز» نامید. شعر روز شعری است واجد محسنات اشعار دوره‌های مختلف که گوینده با به کار گرفتن صنایع بدیعی به طور عادی و طبیعی و استفاده از صور خیال در حد اعتدال و بهره جستن از اصطلاحات و کنایات ظریف و تشبیهات و تمثیلات لطیف و متداول، سخن را تا مرز سهل و ممتنع پیش برده است. استفاده از انواع آرایه‌ها و شگرد‌های هنری او نشان می‌دهد که بلاغت و فنون آن را به خوبی می‌شناخته و در سروده‌ها خویش بسیار و بجا از آن بهره گرفته است. در بیان تشبیه و در بدیع لفظی واج‌آرایی، جناس و تکرار و در بدیع معنوی تلمیح و تضاد چشمگیرترین آرایه را به خود اختصاص داده است.