بازنمایی اعتقادات شیعی اظهری شیرازی در قصاید رسالۀ کمال وی

Abstract

مقالۀ حاضر باورهای اعتقادی و مذهبی بوداق اظهری شیرازی، شاعر قرن یازدهم را در قصاید او بررسی می‌کند. ازآنجاکه قصیده، قالبی است که شاعر برای تبیین موضوعی آگاهانه و مقصودی ازپیش‌اندیشیده به‌کارمی‌گیرد، اختصاص اکثر قصاید دیوان اظهری به منقبت اولیای دین به‌ویژه امیرمؤمنانعلیهم‌السلام یقیناً انعکاس‌دهندۀ اندیشه‌های دینی و اعتقادی اوست؛ بنابراین نگارندگان با رویکرد توصیفی- تحلیلی مبتنی بر قصاید اظهری و پاسخ به این پرسش‌ها که با مطالعۀ قصاید اظهری کدام مؤلفه‌های اعتقادی وی آشکار می‌شود و شاعر چه شیوه‌هایی را برای تبیین این عقاید به-کارگرفته‌است؟ استنتاج می‌کنند تحت تأثیر رسمیت‌یافتن تشیّع در دورۀ صفویان، اظهار اعتقادات مذهبی نزد اظهری بر دیگر مضامین شعری اولویت داشته است. اظهری در 52 قصیده از 83 قصیدۀ دیوان خویش به توحید، نعت و منقبت رسول اکرم(ص) و ائمۀ اطهار(ع)، مناجات و ذکر صفات و معجزات ایشان پرداخته است؛ چنانکه می‌توان گفت بیش از دوسوم قصاید اظهری بیانگر اعتقادات شیعی شاعر است و تحت تأثیر همین عقاید، معدود قصاید مدحی او نیز دستمایۀ درخواست قرار نگرفته است. این موضوع و همچنین تجلّیِ اوج هنر شعری شاعر در قصاید اعتقادی‌اش نشان‌دهندۀ اوج ارادت خالصانۀ اظهری به بزرگان دین است که یقیناً رسمیت‌یافتن و رواج تشیّع و اعتقادات و دیدگاه‌های شاهان صفوی بر این موضوع بسیار مؤثر بوده است.