بررسی سبک شناسانه غزلیات نظام وفا

چکیده مقاله

نظام وفا ادیب توانای معاصر درگونه¬های مختلف ادبی اعم از نامه¬نگاری، سفرنامه نویسی، نمایشنامه نویسی، مقاله¬نویسی و امثال آن به شکل منظوم و منثور طبع¬آزمایی کرده است؛ اما آنچه نظام را زبانزد خاص و عام کرده، غزلیات شیرین و لطیف اوست که با زبانی روان، بیانگر اندیشه¬ها و احساسات پاک شاعر است. رنگ عشق و مضامین مرتبط با آن بر دیگر مضامین شعری در غزلیات نظام غلبه دارد که دل پاک و زبان صاف شاعر باعث شده گاه رنگ وقوع¬گویی و واسوخت¬گرایی به خود بگیرد. وطن¬دوستی، اشاره به ناپایداری جهان، توصیه به اخلاق، پاکدامنی و دین¬مداری و افتخار به شاعری از دیگر مضامین رایج شعری اوست. شاعر زبان رسمی دوران خود را به کارمی¬گیرد و کمتر از دستور زبان و زبان کهن استفاده می¬کند. وی بیشتر فنون بیان و بدیع را به کار¬می¬گیرد و از این میان به گونه¬های مختلف تشبیه بویژه تشبیه تفضیل و گونه¬های متنوع مرتبط با تکرار؛ مانند عکس، تصدیر، واج¬آرایی و جناس علاقه بیشتری نشان ¬می¬دهد. نگارنده می¬کوشد در این مقاله برای اولین بار ویژگی¬های سبکی غزلیات نظام وفا را در سه سطح زبانی، ادبی و فکری آشکارکند تا جایگاه شاعری او را بهتر از قبل مشخص کند و نشان دهد شاعر با وجود پیروی از بزرگانی چون سعدی و حافظ خود نیز ابتکاراتی دارد که می¬تواند شایستگی¬ها و برجستگی¬های او را در بین شاعران همعصر خویش آشکار کند.