تاثیر معنای دوگانه هندسه در سلسله مراتب ماندگاری آثار معماری بر اساس دیدگاه امام محمد غزالی در شهرسازی اصفهان دوره صفویه

چکیده مقاله

معماری مطلوب با شناخت انسان و نیازهای او میسر میشود. اگر ابعاد وجودی انسان شناخته شود، میتوان بر اساس این شناخت، معماری مطلوبی به مثابه اثری هنری که قابلیت ماندگاری دارد، خلق کرد. برای این که اثر، در گذر زمان رو به زوال نرود، از بدو خلق، باید ویژگیهایی داشته باشد تا بتواند طی هزارهها، در یادها و خاطرهها به عنوان یک اثر ماندگار، جاودانه شود. یکی از بارزترین این ویژگیها هندسهمند بودن است. هندسه با خاصیت معجزه آسای خود در طبیعت و آثار مصنوع زیبایی خلق میکند. زیبایی نیز طبق نظرات امام محمد غزالی دارای وجه دوگانه ظاهری و باطنی است و میتوان گفت که زیبایی آثار هنری و از جمله آنها معماری نیز از همین سلسله مراتب پیروی میکند. هندسه نیز که آفریننده زیبایی به شمار میآید، شامل همین درجات دوگانه است. هندسه و زیباییِ ناشی از آن تنها یکی از بنیانهای ماندگاری آثار معماری هستند؛ تفکرات نظریه پردازان امروز دنیا همخوانی زیادی با ساختههای معمار سنتی ایرانی دارد. این مسئله خود نشان دهنده بیزمانی و بیمکانی این مقوله اساسی است. در متون کهن ایرانی در رابطه با ماندگاری، درجاتی مشابه هندسه و زیبایی تعیین شدهاست. در این مقاله درپی بررسی رابطه و چگونگی اثرگذاری هندسه در ماندگاری آثار معماری هستیم. در مقاله حاضر با رویکرد تحلیل محتوایی در متون نویسندگان و نظریه پردازان بزرگ از جمله صاحب نظران بنام ایرانی در این زمینه، به اثبات وجود رابطهای مستقیم میان ابعاد ظاهری و معنوی زیبایی و هندسه با ابعادی مشابه در ماندگاری آثار معماری، خواهیم پرداخت