اسپای طبیعت درمانی در قالب ماسه درمانی با تاکید بر ریگ لوت

چکیده مقاله

مقدمه: پهنه‌های ماسه‌ای یکی از مهمترین اسپاهای طبیعت درمانی در مناطق خشک و نیمه‌خشک هستند که خاصیت شفابخشی آنها و تاثیرشان در ارتقا سلامت انسان پیشتر به صورت تجربی و در زمان حال توسط پژوهش‌های متعدد تایید شده است. لذا با شناسای فضایی و معرفی مکانهایی که دارای چنین قابلیتی هستند می‌توان گام بزرگی در راستای توسعه پایدار اکوتوریسم و گردشگری سلامت برداشت. چاله لوت نیز به واسطه پهنه ماسه‌ای به وسعت 772/9077 کیلومترمربع دارای چنین پتانسلی است. لذا پژوهش حاضر پهنه‌هایی از چاله لوت را که به واسطه وجود میدان‌های ماسه‌ای و تمهیدات گردشگری (راه‌های دسترسی و مراکز خدماتی) قابلیت ماسه‌درمانی دارند، توان‌سنجی و تحلیل مکانی کرده است. داده و روش: پژوهش حاضر در دو بخش مکمل یکدیگر انجام شد، در بخش نخست که از نوع مروری است با استناد به نتایج و یافته های مطالعات و پژوهشهای پیشین به واکاوی فرسایش بادی و تبیین مبانی نظری، روشها و خواص ماسه درمانی پرداخته است. در بخش دوم اجرایی پژوهش که از نوع کاربردی است، پهنه های بالقوه اسپاهای ماسه درمانی در محدوده چاله لوت بررسی و شناسایی گردید. این فرایند از طریق تحلیل ها مکانی و با استفاده از داده های تصاویر ماهواره ای و نرم افزار ArcGIS انجام شد. یافته‌ها: نتایج بیان می‌دارد که ریگزارها از جریان باد و بستر طبیعت نشأت می‌گیرند و خاصیت درمانی آنها منشعب از انرژی خورشید، نیروی فشارشی ذرات ماسه، افزایش سوخت و ساز بدن، ایجاد تعریق و تخلیه ذهن است. بر این مبنا مهمترین روش‌های ماسه درمانی در طبیعت را می‌توان در قالب حمام ماسه، ماسه نوردی و ماسه بازی طبقه‌بندی نمود. نتایج حاصل از پهنه‌بندی نشان داد وسعتی در حدود 95/1492 کیلومترمربع (46/16 درصد) از میدان ماسه‌ای لوت دارای حداکثر تناسب ارضی برای ماسه درمانی است که در قالب دو پهنه‌ی اصلی عمدتاً در حواشی شمال، شرق و جنوب ریگزار گستردگی دارند. نتیجه‌گیری: تبیین این پهنه‌های تناسب ارضی در قالب نقشه مبین نخستین گام برنامه‌ریزی مکانی در جهت رشد و توسعه پایدار طبیعت‌گردی در چارچوب ایجاد اسپای طبیعت درمانی است و می‌تواند سند علمی برای مدیران و برنامه‌ریزان و نقشه راهی برای گردشگران مبتنی بر طبیعت باشد.