ارزیابی طرح‌های بیابان‌زدایی منطقۀ آران و بیدگل بر اساس معیار پوشش گیاهی

چکیده مقاله

امروزه تهدید حیات اکوسیستم در بیابان به نسبت دیگر زیست‌بوم‌های کرۀ زمین جدی‌تر بوده و پدیدۀ بیابان‌زایی یکی از مهم‌ترین مخاطرات طبیعی و بحران‌های اکولوژیکی است که اکوسیستم‌های مناطق خشک تا نیمه‌خشک مرطوب با آن مواجه هستند. بنابراین پژوهش حاضر سعی دارد تا با استفاده از داده‌های دورسنجی و سیستم اطلاعات جغرافیایی و همچنین برداشت‌های میدانی به ارزیابی پایداری طرح‌های بیابان‌زدایی اجراشده در منطقۀ آران و بیدگل بپردازد. در این راستا پارامترهای تراکم پوشش، تنوع، درصد تاج پوشش، ارتفاع و کیفیت مرتع در چهار منطقۀ آب‌شیرین، جادۀ آران، فخره و ریجن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بهترین قلمرو گسترش و توسعۀ پروژه‌های تاغ‌کاری در محدودۀ تپه‌های ماسه‌ای هستند؛ به‌طوری ‌که نتایج پایش تغییرات حاکی از افزایش 64/9 درصدی (14/4775 هکتار) پوشش گیاهی در منطقه آب‌شیرین، 73/2 درصدی (85/9 هکتار) در منطقه جادۀ آران، 24/62 درصدی (84/315 هکتار) در منطقۀ فخره و 08/43 درصدی (26/434 هکتار) در منطقۀ ریجن به‌دلیل اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی است. ارزیابی نهایی پایداری اکوسیستم بیابان در منطقۀ مطالعاتی نیز بر اساس سه شاخص درصد تاج‌پوشش، تنوع و کیفیت مرتع انجام گرفت که با توجه به نتایج، طرح‌های محدودۀ آب‌شیرین دارای امتیاز متوسط، طرح‌های جادۀ آران دارای امتیاز خوب، و طرح‌های منطقۀ فخره و ریجن دارای امتیاز عالی هستند. این موضوع حاکی از عمکلرد مثبت طرح‌های بیابان‌زدایی از طریق کاشت گیاه تاغ و خودسازمانی اکوسیستم در نتیجۀ زادآوری طبیعی این گونه گیاهی است.