ارزیابی منطقه اورامانات جهت توسعه ژئوتوریسم و با هدف پیشنهاد منطقه به عنوان ژئوپارک ملی – جهانی

چکیده مقاله

در دهه اخیر بسیاری از نقاط جهان شاهد رشد و توسعه صنعت نوپا و درآمدزای گردشگری بوده‌اند که نه‌تنها رونق چشمگیری داشته بلکه به زیر بخش‌های متعددی نیز تقسیم‌شده است. صنعت گردشگری امروزه در برخی از کشورها به یکی از پردرآمدترین، گسترده‌ترین و پاک‌ترین صنایع تبدیل‌شده است. یکی از زیر بخش‌های مهم این صنعت بهره‌مندی از ظرفیت‌های طبیعت و محیط طبیعی به‌خصوص ظرفیت‌های زمین و فرم‌ها و فرآیندهای مربوط به این بخش می‌باشد که با عناوین ژئوتوریسم و در سال‌های اخیر ژئومرفوتوریسم پا به عرصه وجود گذاشته و بسیاری از جنبه‌های زندگی انسان به‌خصوص اقتصاد، درآمد و اوقات فراغت را تحت تأثیر قرارداده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از مدل تاپسیس، همراه با بررسی‌های میدانی و مطالعات اسنادی گردآوری و به اولویت‌بندی ژئوتوریسمی منطقه اورامانات با هدف پیشنهاد ثبت آن به‌عنوان ژئوپارک پرداخته است. در این پژوهش ضمن پتانسیل سنجی نواحی روانسر، جوانرود، پاوه، مریوان و سروآباد از نظر ظرفیت‌های ژئوتوریسمی متعدد نظیر غارها، آبشارها، چشمه‌ها، سراب‌ها، رودخانه، دریاچه، لندفرم‌های کوهستانی، دشتی، یخچالی و..، شاخص‌های فرهنگی، اجتماعی، و معیارهای گردشگری پایدار این مناطق نیز مورد ارزیابی قرارگرفته‌اند. نتایج نشان می‌دهد که نواحی روانسر و پاوه با دارا بودن بیشترین پتانسیل‌های ژئوتوریسمی و معیارهای گردشگری پایدار به ترتیب با امتیازات 53794/0 و 4451/0 در اولویت‌های اول و دوم توسعه ژئوتوریسم قرار دارند. شهرستان‌های سروآباد، جوانرود و مریوان نیز به ترتیب با امتیازات 0.346528، 0.276529، و 0.258873 اولویت‌های سوم تا پنجم توسعه ژئوتوریسمی را به خود اختصاص داده‌اند. لذا با توجه به بررسی‌های صورت گرفته پیشنهاد می‌شود با توجه به ظرفیت‌های موجود، هریک از این مناطق پنج‌گانه به‌عنوان یک‌قطب یا یک زیر بخش گردشگری معرفی و مورد بهره‌برداری قرار گیرد.