تحلیل ارزشمندی و چرخۀ زیست میراث گردشگری شهرستان شوش دانیال (ع)

چکیده مقاله

گردشگری فعالیتی اقتصادی است که مجموعۀ وسیعی از اقدامات ذی‌نفعان در داخل و خارج از مقصد گردشگری را شامل می‌شود. هدف از گردشگری، حفظ منابع مقصد و توسعۀ اقتصادی است که با ایجاد رابطه‌ای پویا و خلاق بین طبیعت، فرهنگ و تاریخ جامعۀ میزبان با گردشگران، جریان‌های جدیدی را در آینده برای توریسم جهانی، صلح و توسعۀ پایدار رقم می‌زند. شهرستان شوش دانیال(ع) به‌منزلۀ یکی از مناطق برخوردار از جاذبه‌های گردشگری متعدد، توان مطلوب برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری را داراست. هدف از پژوهش حاضر، تحلیل ارزشمندی میراث گردشگری این منطقه با استفاده‌از روش اصلاح‌شدۀ پری‌یرا و ارزیابی چرخۀ زیست آن‌ها از طریق مدل باتلر و شاخص رنجش داکسی است. برای تحلیل ارزشمندی پرسش‌نامه‌ای بر مبنای گویه‌های مدل اصلاح‌شدۀ پری‌یرا تدوین و در سطح نخست معیار علمی در قالب توانمندی‌های ذاتی ـ اکتسابی (حداکثر امتیاز 5/5) و تکمیلی (حداکثر امتیاز 5/4) و معیار مدیریت در قالب توانمندی‌های بهره‌وری (حداکثر امتیاز 7) و حفاظت (حداکثر امتیاز 3) ارزیابی شد. چرخۀ زیست محوطه‌های گردشگری از طریق مدل باتلر طی مراحل اکتشاف، مشارکت، رشد، بلوغ و رکود، و واکنش رفتاری جوامع انسانی براساس شاخص رنجش داکسی طی موارد علاقه‌مندی، بی‌تفاوتی، رنجش و خصومت بررسی شد. نتایج نشان داد محوطه‌های حرم دانیال نبی (ع) (35/63٪ درصد بلوغ و علاقه‌مندی)، منطقۀ حفاظت‌شدۀ کرخه (7/60 درصد اکتشاف و علاقه‌مندی)، قلعۀ شوش (5/60 درصد رشد و علاقه‌مندی)، چغازنبیل (95/57 درصد رشد و علاقه‌مندی)، تپه‌های باستانی شوش (9/57 درصد رشد و بی‌تفاوتی) و آرامگاه دعبل خزاعی (56 درصد مشارکت و علاقه‌مندی) رتبۀ 1 تا 6 توسعۀ گردشگری را به خود اختصاص دادند. در مقابل، تپه‌های باستانی هفت‌تپه (65/45 درصد اکتشاف و بی‌تفاوتی) و منطقۀ جنگی فتح‌المبین (15/44 درصد بلوغ و بی‌تفاوتی) به دلیل این‌که امتیازشان زیر متوسط (50 درصد) بود به تقویت نقاط قوت و فرصت و رفع نقاط ضعف و تهدیدهای احتمالی نیاز دارد. این رتبه‌ها نشان‌دهندۀ اهمیت و بهره‌وری متناسب با توان این محوطه‌های گردشگری است.