ارزیابی سناریوهای احداث هتل نمکی و پارک سافاری جهت توسعه‌ی گردشگری بیابان در اکوسیستم‌های مناطق خشک (مطالعه‌ی موردی: منطقه‌ی مرنجاب، آران و بیدگل)

چکیده مقاله

گسترش گردشگری در اکوسیستم‌های بیابانی یکی از مهم‌ترین راهبردهای توسعه‌ی پایدار مناطق خشک و نیمه‌خشک است که با برنامه‌ریزی صحیح می‌تواند سبب شکوفایی اقتصادی آن‌ها گردد. منطقه‌ی مرنجاب با جاذبه‌های گردشگری متعدد، پتانسیل بالایی در جذب طبیعت‌گردان با محوریت کویرنوردی، ماسه‌نوردی و سافاری دارد که ورود بی‌برنامه­ی آن‌ها به این منطقه‌ اثرات جبران‌ناپذیری بر اکوسیستم آن وارد کرده ‌است؛ لذا پژوهش حاضر سعی ‌دارد تا با طرح سناریوهای توسعه‌ی گردشگری بیابان در قالب مکان‌یابی پارک سافاری و هتل نمکی راهکارهایی منطبق با حفظ اکوسیستم و توسعه‌ی پایدار منطقه ارائه نماید. مکان‌یابی سناریوهای مزبور بر اساس معیارهای دسترسی، سیمای سرزمین، محدودیت و حفاظت از محیط ‌زیست صورت گرفت که امتیازدهی آن‌ها از طریق مدل تحلیل سلسله­مراتبی انجام شد. پس ‌از تهیه­ی لایه‌های رقومی شاخص‌ها و اعمال امتیاز حاصل ‌از مدل به آن‌ها لایه‌های وزن‌دار معیارها به‌دست آمد که تلفیق آن‌ها منجر به تهیه­ی لایه­ی تناسب ارضی پارک سافاری و هتل نمکی شد. سپس به‌منظور تعیین مکانی پهنه‌های تناسبی، دامنه­ی امتیاز لایه‌های تناسبی به پنج اولویت طبقه‌بندی گردید. نتایج نشان داد که در سناریوی هتل نمکی معیارهای دسترسی و مواد اولیه با وزن 495/0 و 044/0 و در سناریوی پارک سافاری معیارهای دسترسی و محدودیت با وزن 418/0 و 093/0 به‌ترتیب بالاترین و پایین‌ترین امتیاز را کسب کردند. طبق نقشه‌های تناسب ارضی به‌ترتیب 959 و 45403 هکتار (3745/0 و 6828/17 درصد) از سطح منطقه‌ تحت عنوان اولویت‌های نخست تخصیص به هتل نمکی که منطبق بر محدوده‌ی جزیره­ی سرگردان است و پارک سافاری که عموماً بر تپه‌های ماسه‌ای شمال ریگ بلند منطبق است، دارای قابلیت بسیار مناسب هستند.