ارزیابی قابلیت‌های طبیعت‌گردی مبتنی‌بر اکوسیستم‌های بیابانی (مطالعۀ موردی: منطقۀ سفیدشهر، شهرستان آران و بیدگل)

چکیده مقاله

طبیعت منطقۀ سفیدشهر به‌واسطۀ توان‌های محیطی، قابلیت‌هایی انجام فعالیت‌های اقتصادی پایدار ازجمله طبیعت‌گردی در اکوسیستم‌های بیابانی فراهم کرده است که بهره‌برداری از آن‌ها منوط به شناخت دقیق علمی بوده و رفتار در جهت بقای بستر طبیعی و پایداری اقتصادی را می‌طلبد. لذا پژوهش پیش ‌رو با هدف بررسی قابلیت‌های طبیعت‌گردی در مناطق کویری سفیدشهر با تأکید بر ماسه، نمک و آفتاب انجام پذیرفت. در این راستا نخست توان‌های طبیعی و انسانی منطقه شناسایی شد و بر مبنای آن‌ها پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته با 57 گویه در 7 معیار و 2 شاخص با طبقه‌بندی طیف لیکرت 5تایی تدوین گردید. ابزار سنجش بعد از تأیید روایی صوری محتوایی و پایایی با آلفا کرونباخ 903/0 توسط 38 نفر از متخصصان طبیعت‌گردی تکمیل شد. درنهایت، داده‌ها ازطریق روش‌های آمار توصیفی، آزمون t و مدل‌سازی معادلات ساختاری تحلیل شد. نتایج نشان داد در سطح احتمال 99% متغیرهای ژئوفرم‌های نمکی کویر نمک و تپه‌های ماسه‌ای ریگ بلند (میانگین 0789/4 و آمارۀ 057/32)، توانمندی توسعۀ اکوتوریسم، بیوتوریسم و اگری‌توریسم (میانگین 2632/4 و آمارۀ 738/31)، روزهای آفتابی بیش‌ از 300 روز در سال (میانگین 1053/4 و آمارۀ 468/24)، مجموعه دستکند زیرزمینی و مهرکدۀ نرسه (میانگین 2105/4 و آمارۀ 421/33)، وجود هنرمند نقاش معلول توان‌یاب با سطح شهرت بین‌المللی (میانگین 2368/4 و آمارۀ 264/24)، مراسم آیینی و مذهبی متنوع (میانگین 0526/4 و آمارۀ 094/21)، بافت تاریخی و کالبد سنتی شهر (میانگین 0541/4 و آمارۀ 695/24) و جاذبه‌های مذهبی (میانگین 0263/4 و آمارۀ 5291/25) مهم‌ترین نقاط قوت، و سهولت دسترسی به جاذبه‌های گردشگری نواحی اطراف (میانگین 1316/4 و آمارۀ 241/27) مهم‌ترین فرصت‌ گردشگری منطقه‌اند. درمجموع، مدیریت و برنامه‌ریزی قابلیت‌های مذکور گامی برای رفع موانع و توسعۀ طبیعت‌گردی پایدار در سفیدشهر است.