ارزیابی عوامل موثر بر توسعه پرنده‌نگری در تالاب صالحیه

چکیده مقاله

همسو با الزامات محیط‌زیستی طبیعت‌گردی، شناخت قابلیت‌های محیطی تالاب‌ها و ویژگی‌های جامعه پرنده‌نگرها، اثرگذار بر توسعه پایدار پرنده‌نگری است. تالاب صالحیه با گونه‌های متنوع پرندگان و موقعیت جغرافیایی خاص، از نظر توان‌های طبیعی و ظرفیت‌های پرنده‌نگری کمتر موردتوجه قرارگرفته است. بنابراین پژوهش پیش‌رو با دیدگاه پایداری اکولوژیکی و اقتصادی، عوامل مؤثر بر توسعه پرنده‌نگری در این تالاب را ارزیابی کرده که به لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، تحلیلی و پیمایشی است. جمع‌آوری اطلاعات به روش میدانی و از طریق پرسشنامه محقق ساخته با آلفای 852/0 انجام شد که شامل 4 شاخص دلایل پرنده‌نگری، رفاه و انتظارات پرنده‌نگرها، آگاهی و اطلاع‌رسانی، ریسک‌پذیری و رفتارهای پرخطر بوده و توسط 54 نفر از پرنده‌نگرها به روش نمونه‌گیری در دسترس تکمیل شد. داده‌ها از طریق آمار توصیفی، آزمون کولموگراف-اسمیرنوف، t تک نمونه‌ای، همبستگی و معادلات ساختاری تحلیل شد. نتایج نشان داد عوامل اثرگذاری مثبت وجود ایستگاه نظاره‌گری، جذابیت نزدیک شدن به لانه پرندگان، اثر مثبت راه‌های ارتباطی مطلوب و دسترسی آسان در تمایل به پرنده‌نگری، رغبت به پرنده‌نگری به دلیل آگاهی علمی از گونه‌های پرندگان، ارجحیت نسبی نظاره‌گری سیار به ایستا، استفاده از تکنولوژی مدرن و دوربین، تأثیر راهنمای طبیعت‌گردی بر ترغیب به تکرار پرنده‌نگری، اثرگذاری مشاهده پرندگان نادر و کمیاب بر بازدید مجدد، و لذت مشاهده پرواز و حرکت دسته‌جمعی پرندگان بالاترین اهمیت را دارند. بنابراین افزایش شناخت علمی از پرندگان، ترویج رفتارهای همسو با زیست آن‌ها، ایجاد کمپ پرنده‌نگری، بهبود راه‌های دسترسی و افزایش امکانات رفاهی در تالاب صالحیه می‌تواند موجب توسعه اکوتوریسم پرنده‌نگری، حفاظت از میراث زیستی و ایجاد اشتغال طبیعت‌محور پایدار شود.