ارزیابی تناسب اراضی منطقه مرنجاب برای مکان‌یابی دهکده گردشگری

چکیده مقاله

گستردگی اکوسیستم‌های بیابانی در ایران و عدم بارورسازی کامل آن‌ها، توجه به راهبردهای مدیریتی منطبق بر توسعه پایدار محیط را در بخش‌های گوناگون اقتصادی الزامی کرده است. در‌این‌خصوص، توسعه صنعت اکوتوریسم در مناطق بیابانی می‌تواند راهکار مدیریتی مناسب و هم‌سو با محیط‌زیست در ماندگاری اکوسیستم و بهره‌گیری بهینه از طبیعت و همچنین سیاست جایگزین مقابله با تخریب اراضی باشد. از‌این‌رو پژوهش حاضر به ارزیابی سناریوی تناسب اراضی منطقه مرنجاب برای مکان‌یابی احداث دهکده گردشگری پرداخته است. پارامترهای مدل مکان‌یابی دهکده گردشگری شامل پنج معیار اصلی جاذبه‌های گردشگری، دسترسی و خدمات، سیمای سرزمین، حفاظت از منابع طبیعی و مخاطرات است. برای تعیین امتیاز هریک از معیارها، از مدل تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. با اعمال امتیازات حاصل از مدل به لایه‌های رقومی معیارها، نقشه‌های وزن‌دار آن‌ها به‌دست آمد. درنهایت، تلفیق تمامی لایه‌های وزن‌دار، منجر به تهیه لایه موزون تناسب ارضی شد. برای تعیین مکانی پهنه‌ها، دامنه امتیازات آن، براساس شکست‌های طبیعی، به پنج اولویت طبقه‌بندی شد. نتایج نشان داد که معیارهای جاذبه‌های گردشگری و مخاطرات، به‌ترتیب با وزن 4064/0 و 0429/0، بالاترین و پایین‌ترین امتیاز را دارند. همچنین برپایه نقشه نهایی تناسب ارضی، 49503 هکتار از سطح منطقه مرنجاب اولویت نخست را در تخصیص به دهکده گردشگری دارد و بسیارمناسب است. این پهنه با محدوده اطراف کاروان‌سرای مرنجاب، نواحی جنوبی دریاچه نمک و قسمت‌های شمالی ریگ‌بلند انطباق مکانی دارد. وجود جاذبه‌های گردشگری، دسترسی به راه‌های ارتباطی و مراکز اقامتی و همچنین اهمیت بسیار زیاد آن‌ها در مکان‌یابی دهکده گردشگری این هم‌سویی را توجیه می‌کند.