ارزیابی قابلیت توسعۀ طبیعت‌گردی بر مبنای عیارسنجی اکولوژیکی و مدیریتی در زیستگاه حیات وحش عباس‌آباد

چکیده مقاله

رشد قابل توجه طبیعت گردی در عصر حاضر، ناشی از جایگاه ویژه آن در مجامع علمی و اقتصادی و همچنین اثرگذاری در نگرش های مثبت محیط زیستی، توسعه پایدار و درآمدزایی است. در این زمینه، گردشگری در مناطق حفاظت شده به عنوان یکی از زیربخش های مهم طبیعت گردی، راهی برای حفاظت از چشم اندازها، تنوع زیستی و ذخایر طبیعی محسوب می شود که به تبع آن، وجود یک سامانه قابلیت سنجی طبیعت گردی را در چنین پهنه هایی اجتناب ناپذیر می سازد. لذا پژوهش پیش رو با استفاده از بررسی های میدانی و روش تدوین پرسشنامه، به ارزیابی قابلیت توسعه طبیعت گردی در پناهگاه حیات وحش عباس آباد پرداخته است. دراین خصوص با استناد به پیمایش های میدانی و نظر کارشناسان در قالب پرسشنامه، از مجموع امتیاز معیارهای علمی و مکمل، ارزش اکولوژیکی زیستگاه و سپس ارزش مدیریتی آن نیز از حاصل جمع امتیاز معیارهای حفاظت و بهره وری به دست آمد. درنهایت از مجموع امتیاز ارزش های اکولوژیکی و مدیریت، امتیاز نهایی زیستگاه محاسبه شد. نتایج نشان داد که پناهگاه عباس آباد با کسب امتیاز 06/15، دارای پتانسیل زیاد توسعه طبیعت گردی پایدار است. امتیاز معیارهای اکولوژیکی و مدیریتی به ترتیب 05/9 و 01/6 به دست آمد که بیشترین امتیاز به میزان 55/93 درصد به معیار مکمل تعلق دارد. در معیار علمی شاخص های وجود گونه های جانوری و گیاهی کمیاب و جاذبه های زیستی و پدیده های زمین گردشگری معرفی شده در مجلات به ترتیب با مقادیر 1 و 5/0 حداکثر امتیاز را به دست آوردند. شاخص ارزش زیستی نیز در معیار مکمل با امتیاز 5/1 بیشترین ارزش را کسب کرد. در معیار بهره وری حداکثر امتیاز با مقدار 1 به شاخص حفاظت های حقوقی و اعمال محدودیت های بهره وری اختصاص یافت و شاخص استفاده از جاذبه های طبیعی و فرهنگی موجود نیز کمترین امتیاز را کسب کرد که به عدم شناخت و تبلیغ جاذبه ها ارتباط دارد. بنابراین در صورت شناساندن ارزش های اکولوژیکی و مدیریتی پناهگاه حیات وحش عباس آباد و برنامه ریزی متناسب با توانمندی های آن، این زیستگاه می تواند به یکی از مقاصد مهم طبیعت گردی تبدیل شود.