کاربرد سامانه اطلاعات جغرافیایی در پهنه بندی غلظت نیکل در خاک

چکیده مقاله

یکی از شیوه‌های مورداستفاده در دهه‌های اخیر برای بررسی پراکنش متغیرهای محیطی، کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی Geographical Information System (GIS) به همراه زمین‌آمار (Geostatistic) است، برخی از روش‌های ژئواستاتیستیک موجو در نرم¬ا¬فزار ArcGIS به دلیل ایجاد خطای کم‌تر و تولید حداقل واریانس ممکن، محبوبیت زیادی در بین اکثر محققان دارند؛ در این پژوهش، کارایی کریجینگ معمولی و روش وزن¬دهی معکوس فاصله برای تعیین الگوی مکانی عنصر نیکل در خاک سطحی اطراف مجتمع صنعتی اسفراین بررسی شده است. بدین منظور ۳۵ نمونه خاک سطحی (cm۲۰-0) به‌صورت مرکب، به‌روش شبکه‌بندی منظم و با تکنیک GIS در منطقه‌ای به وسعت تقریبی 87 کیلومترمربع برداشت شد. نتایج حاصل از توصیف آماری نشان داد که میانگین غلظت عنصر نیکل در منطقه 61/23 میلی‌گرم بر کیلوگرم بوده که نسبت به غلظت زمینه طبیعی آن (02/25) کم¬تر می‌باشد. همچنین ضریب تغییرات (15/25 درصد) حاکی از آن است که این عنصر دارای تغییرپذیری متوسط می‌باشد. در روش کریجینگ معمولی مدل‌ کروی بهترین مدل‌ برازش داده شده برای این عنصر بود. درنهایت پس از انجام درون‌یابی‌ها با استفاده از هر دو روش (کریجینگ معمولی و وزن¬دهی معکوس فاصله)، آماره‌های ارزیابی صحت روش‌های درون‌یابی (RMSE, NSE, PBIAS) برای متغیر مورد¬نظر در هرکدام از این روش‌ها تعیین گردید، مقایسه آماره‌های نتایج ارزیابی صحت نشان داد که روش کریجینگ معمولی نسبت به وزن¬دهی معکوس فاصله دارای کارایی بیش‌تری در برآورد غلظت این عنصر در خاک سطحی بوده است، اگرچه این تفاوت بسیار چشمگیر نیست.