تعیین الگوی مکانی تهدیدات تنوع‌زیستی در سطح سیمای‌سرزمین(مطالعه موردی: استان گلستان)

چکیده مقاله

آگاهی از تهدیدات پیش روی تنوع‌زیستی به‌صورت مکانی به‌منظور مدیریت مؤثر حیات وحش کشور و زیستگاه‌های آنها، امری ضروری است. بدین منظور در این پژوهش به‌منظور تعیین الگوی مکانی تهدیدات تنوع‌زیستی در استان گلستان، 12 شاخص در 4 گروه جنبه‌های ساختاری (ضریب فراکتال محیط، نسبت دایره‌ای بودن و شیب متوسط)، جنبه‌های ترکیبی (حضور گونه‌های تهدید شده)، خطرات غیرزیستی (فاصله تا شهر، روستا، جاده، زیربناهای مهم، زمین کشاورزی، آلودگی خاک و خطر آتش‌سوزی) و تهدید ایزوله بودن (شاخص نزدیک‌ترین همسایه) تعریف و لایه‌های رقومی آنها در محیط GIS آماده شد. سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی وزن لایه‌ها مشخص و با استفاده از ترکیب خطی وزنی، الگوی مکانی تهدیدات تنوع‌زیستی در استان گلستان مشخص شد و نهایتاً به‌منظور درک بهتر نتایج، مقادیر مطلوبیت در 5 طبقه تقسیم شدند. نتایج نشان داد که در بین 4 گروه تهدیدات، به‌ترتیب جنبه‌های ترکیبی با وزن 59/0، تهدیدات غیرزیستی با وزن 23/0، تهدید ایزوله شدن با وزن 11/0 و جنبه‌های ساختاری با وزن 07/0، رتبه‌های اول تا چهارم را به‌خود اختصاص دادند. الگوی مکانی تهدیدات نیز نشان داد که در قسمت مرکزی استان، بیشترین میزان تهدید وجود دارد که در بخش‌هایی این الگو به قسمت‌های شمالی و جنوبی نیز کشیده شده است. به‌نظر می‌رسد مناطق پرتهدید در قسمت مرکزی از الگوی مکانی توسعه در استان شامل مناطق شهری، صنایع، جاده‌ها، روستاها و مناطق کشاورزی تبعیت می‌کنند و قسمت‌های کوچک پرتهدید در قسمت‌های شمالی و جنوبی بیشتر از الگوی مکانی پرندگان تهدیدشده در استان پیروی می‌کنند.