پایگاه اجتماعی اقتصادی شهروندان و رفتار خرید در فضای شهری (مطالعه موردی: بازار سنتی شهر کاشان)

چکیده مقاله

بازار یکی از عناصر اصلی شهر ایرانی و به‌مثابه قلب تپنده آن محسوب می‌شود. بازار سنتی کاشان در دوره سلجوقیان احداث گردید و به‌تدریج نقش و کارکرد مهمی در توسعه اقتصادی- اجتماعی شهر پیدا کرد. به‌طوری‌که در دوره صفویه به اوج شکوه و رونق اقتصادی رسید. اما در دوره معاصر به دلیل گسترش شهر کاشان و ایجاد فاصله مکانی بین بازار و محل سکونت شهروندان، گسترش خرده‌فروشی‌ها و فروشگاه‌های جدید در امتداد خیابان‌ها و محلات مختلف در سطح شهر، موجب کم‌رنگ شدن و بعضاً از دست رفتن نقش و کارکرد قدیمی بازار کاشان شده است. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سؤال است که چه تفاوتی میان پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی پاسخگویان در شهر و نحوه و رفتار خرید از بازار وجود دارد؟ روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. برای جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های موردنیاز از روش میدانی و ابزار پرسش‌نامه استفاده‌شده است. جامعه آماری شامل الف) کسبه و بازاریان و ب) ساکنان شهر کاشان می‌باشد. حجم نمونه برای ساکنان شهر کاشان با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر انتخاب گردید که این تعداد پرسشنامه بین سه منطقه شهری با پایگاه اقتصادی پایین (شهرک 22 بهمن)، متوسط (خیابان ملامحسن) و بالا (خیابان امیرکبیر) توزیع گردید. ملاک تعیین سه منطقه شهری بر اساس ارزش زمین، تراکم جمعیت، قیمت مسکن، مهاجران و پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی ساکنین می‌باشد. همچنین تعداد 100 پرسشنامه از کسبه و بازاریان شهر تکمیل شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS و آزمون آماری واریانس یک‌طرفه انجام شد. منطقه امیرکبیر کمترین میزان مراجعه به بازار را با 10 درصد خرید دارند، لیکن شهرک 22 بهمن بیشترین مراجعه و خرید را از بازار سنتی می‌کنند و به‌طورکلی بازار نقش درجه اول خود را به‌عنوان مرکز عمده خرید شهروندان ازدست‌داده است.