نقد ترجمۀ محمد الفراتی از اشعار حافظ (بررسی موردی دو غزل ۴۵۴ و ۴۸۶)

چکیده مقاله

ترجمه به عنوان حلقۀ اتصال میان دو زبان ، همواره سبب ایجاد پیوند بین دو زبان پارسی و عربی نیز شده است و سروده های شاعران فارسی زبان همواره مورد توجه مترجمان عرب زبان بوده‌است. از جمله این ها سروده های حافظ شیرازی است که بعضی از آن ها تا کنون به زبان‌های مختلفی ترجمه شده است. شاعر سوری، محمد الفراتی(1880-1978م) نیز یکی از شاعران و مترجمان معاصر عرب می‌باشد که با زبان شعر به ترجمۀ آثار حافظ برآمده است. در این جستار با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی ترجمه های فراتی از دو غزل حافظ (که یکی از آن دو دارای تعابیر عارفانه و دیگری فاقد مضامین عرفانی است) پرداخته شده و بر اساس نظریۀدریافت که خواننده محور است و هدف نهایی و قطعی متن را وی تعیین می‌کند و در پی خوانش‌های خود متن ادبی جدید را خلق می‌کند، معلوم شده که با وجود آشنایی این شاعر با زبان فارسی گاه در فهم و دریافت اشعار کنایی و ایهام‌وار به خطا رفته و در نتیجه، در دریافت و انتقالِ پیامِ زبانِ مبدأ به مخاطبان موفق نبوده است. البته ترجمۀ وی با وجود کاستی‌هایی که ناشی از عدم دریافت مقصودِ حافظ بوده، بسیار زیباست و تلاش نموده در موسیقی بیرونی (وزن و نظام قافیه‌بندی) نیز بازآفرینی خود را نزدیک به زبان شعری حافظ بیاورد. همچنین معلوم شده که وی در دریافتِ شعری که فاقد تعابیر عارفانه است تا حدودی نسبت به درک مفاهیم عرفانی موفق‌تر بوده است.