هم سنجی سویه¬های آگاهی (آنس، أنبأ ، علم و أدری) در قرآن مجید

چکیده مقاله

نشانه¬های کلامی یا سویه¬هایی که عهده دار بیان مفهوم هستند؛ به¬ویژه کلماتی که مترادفند و به ظاهر بر مفهومی متشابه دلالت دارند، از موضوعات مورد توجه متن پژوهان آیات قرآنی است، در این باره بررسی واژگانی از شبکه معنایی علم، فقه، نبأ، تنبه، أنس، ذوق، بصیرت، درایت که در معنای دانش و آگاهی به کار رفته اند پژوهشی معناشناسانه می¬طلبد. در این نوشتار از رهگذر توصیف و تحلیل واژگان شبکه معنایی «علم» ، «نبأ» «أنس» و «أدری» محور بحث قرار گرفته و با پژوهشی تطبیقی و مقایسه موارد کاربست این واژه¬ها که معنای آگاهی را می-رسانند، ظرافت کاربرد این کلمات و زمینه¬های کاربست آن¬ها بیان شده است . از جمله دستاورد این پژوهش آن است که در کلمات به ظاهر مترادف، سویه کلامی انباء مانند أنبأ، نَبِّأ، نبیّ در اخبار از امور غیبی و شایان توجه به کار رفته است و کاربست کلمات مشتق از «درایت» از قبیل» أدری، تدری، در مواردی است که به امور معنوی و حقایقی اشاره دارد که با نگاهی اجمالی یا توجهی سطحی به واقعیت آن پی برده نمی شود. از این رو توصیف یا آگاهی از حقایقی مانند «حاقّة»، «عقبة» و «لیلة القدر» با تعبیر «أدریک» بیان شده¬اند.و مخاطب را به درنگ و تدبر فرا می¬خوانند.