تحلیلی بر تصاویر پیروزی فریدون بر ضحاک درسفالینه های ایران،سده های ۶ و ۷ هجری قمری

چکیده مقاله

از میان انواع موضوعات به کار رفته در تزیین آثار مختلف سده های 6 و 7 هجری قمری در ایران، دسته ای از آنها به تصاویر شاهان افسانه ای و اعمال قهرمانانه ی آنها تعلق یافته است. یکی از موارد بحث انگیز در مورد این بازنمایی ها، یافتن منبع روایت آنهاست که به دلیل نبود نقل قول های متنی مرتبط در کنار صحنه، همواره با ابهام روبروست. پژوهش حاضر با هدف یافتن پاسخی روشن در مورد منبع ارجاعی این تصاویر، به بررسی و تحلیل یکی از مصادیق آن یعنی صحنه ی بردن ضحّاک به کوه دماوند توسط فریدون در تصاویر سفالینه های این دوران می پردازد که بدین منظور احتمال تأثیرگذاری روایات مکتوب از این موضوع (شامل متون باستانی و متون اسلامی)و نیز روایات شفاهی به آزمون گذاشته می شود. روشگردآوری داده ها در این نوشتار به صورت مطالعه ی اسنادی و کتابخانه ای و شیوه ی نگارش به صورت توصیفی تحلیلی با رویکرد تاریخی بوده است. در این بررسی مشاهده می شود هیچیک از روایات مکتوب با تصاویر مزبور منطبق نیستند، با این وجود در برخی از جزییاتو اشارات تشابهاتی دیده می شود.در کنار آن احتمال تأثیرگذاری روایات شفاهی نیز به اندازه ی روایات مکتوب احساس می شود. در نهایت این نتیجه حاصل می گردد که این تصاویر نمایش یک بخش مشخص از روایت پیروزی فریدون بر ضحاک نیست، بلکه مختصری از کلیّت داستان و اشاره ای ضمنی به مفهوم پیروزمندی است