تاثیر تنشهای خشکی و شوری بر برخی از متابولیتهای ثانویه گیاه دارویی رزماری

چکیده مقاله

مقدمه: آگاهی از تغییرات ترکیبات ساخته شده توسط گیاهان از اهمیت زیادی برخوردار است. این موضوع در مورد برخی از ترکیبات گیاهی که دارای خواص آنتی‌اکسیدانی بوده و در صنعت داروسازی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند، از اهمیت بیشتری برخوردار است. یکی از عوامل تاثیرگذار بر کمیت و کیفیت ترکیبات گیاهی عوامل محیطی و شرایط زندگی گیاهان می‌باشد؛ به‌طوری‌که، کیفیت این مواد به شدت تحت تاثیر تنش‌های محیطی از جمله شوری و خشکی قرار می‌گیرد. مواد و روش‌‌ها: به‌منظور سنجش تاثیر دو تنش خشکی و شوری بر ترکیبات فنولی که جزء مهم‌ترین متابولیت‌های گیاهی می‌باشند، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه و آزمایشگاه دانشگاه کاشان در سال 1396 اجرا گردید. در این آزمایش گیاه رزماری داخل گلدان کشت گردید و پس از اعمال تنش‌های مورد نظر، اندام هوایی گیاه برداشت شدند. عصاره‌گیری به روش ماسراسیون انجام گرفت و ترکیبات فنولی با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا اندازه‌گیری گردید. نتایج: نتایج آزمایش نشان داد که تنش شوری و خشکی اثر معنی‌داری در میزان ترکیبات فنولی از جمله α-pinene‌ دارند. در تنش‌ خشکی مقادیر camphene،α-pinene ،α-terpinene ، linalool L وcamphor به‌ترتیب 43، 148، 132، 184 و 79 ‌درصد نسبت به شرایط بدون تنش افزایش نشان دادند. مقدار ترکیبات بررسی شده در اثر تنش شوری نیز تغییراتی نشان داد؛ اما این تغییرات در مقایسه با تنش خشکی قابل توجه نبود. بیشترین افزایش در تنش شوری مربوط به ترکیب 1,8-cineol بود که نسبت به شاهد افزایش 28 درصدی را نشان داد. نتیجه‌گیری: به‌طور کلی نتایج حاصل‌ از آزمایش نشان داد که استفاده از تنش‌های محیطی با تاثیر روی پارامترهای رشد تولید متابولیت‌های ثانویه و محتوی فنولی باعث افزایش عملکرد این گیاه شده و راهکار مناسبی برای افزایش راندمان و عملکرد گیاهی می‌باشد.